Archiwum Polityki

Kiedy wypłaty?

Fundusze na odszkodowania za przymusową pracę w III Rzeszy wynegocjowane po wielomiesięcznych rokowaniach dotrą do Polski pod koniec roku. Wiadomo, że będzie to suma ponad 1,8 mld marek, co uznawane jest za sukces strony polskiej. Rozdziałem pieniędzy zajmie się Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie. Choć szczegółowe zasady podziału nie są ustalone, wnioski można wysyłać już dziś.

Rząd i przemysł niemiecki zadeklarowały, że przeznaczą na odszkodowania 10 mld marek, z czego najwyższe kwoty (po 1,812 mld) przypadną Polakom i Żydom. Nieco mniej (1,724 mld) dostanie Ukraina. Rosjanie wynegocjowali 835 mln, Białoruś – 694 mln, a Czesi – 423 mln marek. W kwocie 10 mld mieści się także rezerwa dla ofiar mieszkających poza granicami krajów, z których pochodzą, tzw. fundusz przyszłości (przeznaczony na informacyjną i edukacyjną działalność zapobiegającą aktom rasizmu i antysemityzmu), pula na odszkodowania majątkowe oraz na koszty administracyjne.

– Nie ma sumy, która wynagrodziłaby pobyt w obozie koncentracyjnym – mówi Jan Parys, wiceprezes Fundacji Pojednanie. – Formalnie te pieniądze to nie odszkodowania, ale pomoc humanitarna. Strona niemiecka jest darczyńcą, co prawda przyciśniętym do muru, ale jednak darczyńcą. Dlatego to oni ustalili główne kryteria podziału pieniędzy.

Poszkodowanych podzielono na cztery kategorie: A – więźniowie obozów koncentracyjnych i gett (wypłaty do 15 tys. marek), A1 – więźniowie obozów o lżejszym reżimie (wypłaty do 7 tys. marek), B – deportowani do pracy przymusowej w fabrykach, sektorze państwowym, usługach na terenie III Rzeszy (wypłaty do 5 tys. marek) oraz B1 – deportowani do pracy w rolnictwie (wypłata tysiąc marek).

Sumy ustalone przez Niemców to ryczałt, niezależny od czasu trwania represji. Poszczególne kraje mogą je różnicować i w Polsce niewątpliwie tak będzie. Stawka dla robotników rolnych jest bardzo niska, a w Fundacji zarejestrowana jest duża grupa ludzi, którzy przepracowali u bauera kilka lat. Trudno uznać, że usatysfakcjonuje ich tysiąc marek, zwłaszcza że warunkiem otrzymania odszkodowania jest bezwzględne zrzeczenie się dalszych roszczeń.

Polityka 15.2000 (2240) z dnia 08.04.2000; Społeczeństwo; s. 94
Reklama