Archiwum Polityki

Zrobił nas kwas

Panuje powszechne przekonanie, że wszystko o żywym organizmie zapisane jest w DNA, a za wszelkie funkcje odpowiadają kodowane przezeń białka. Ostatnie odkrycia dowodzą jednak, że sekret człowieczeństwa – i nie tylko – tkwi w RNA.

Porównanie genomów człowieka, szympansa i innych kręgowców pozwoliło zidentyfikować fragmenty ludzkiego DNA, które w ciągu kilku milionów lat podlegały niezwykle szybkim zmianom ewolucyjnym. Jeden z takich 49 tzw. regionów, nazwany genem HAR1 (ang. Highly Accelerated Region 1), opisany został w tygodniku „Nature”. Obserwacja ta wydaje się szczególnie ważna, bo gen ten jest aktywny w trakcie rozwoju kory mózgowej, a różnice w jego strukturze i aktywności u różnych gatunków mogą stanowić klucz dla zrozumienia mechanizmu rozwoju układu nerwowego.

Odkrycie to stało się przedmiotem wielu artykułów tak w periodykach popularnonaukowych, jak i prasie codziennej. Wspólnym motywem większości komentarzy jest konkluzja, nieco na wyrost, że odkryty został „gen człowieczeństwa”. Jednocześnie umniejsza się znaczenie tego odkrycia stwierdzając, iż jest to po prostu kolejny poznany gen z kilkudziesięciu tysięcy opisanych do tej pory. Istota badań ogłoszonych w „Nature” polega na tym, że w odróżnieniu od większości dotychczas opisywanych genów końcowym i funkcjonalnym produktem HAR1 nie jest białko, lecz kwas rybonukleinowy (RNA).

Przez wiele lat w biologii molekularnej dominowało przekonanie, że wszystkie (lub prawie wszystkie) funkcje enzymatyczne, strukturalne i regulacyjne są domeną białek, będących ostatecznym wyrażeniem informacji zawartej w genach (fenotypem). Główną funkcję RNA upatrywano dotychczas w przekazywaniu informacji genetycznej z DNA do białek poprzez matrycowe RNA (mRNA). Obecnie wiadomo, że wiele innych rodzajów RNA występujących we wszystkich komórkach pełni w komórce funkcje regulatorowe.

Ten dość prosty schemat zaczął się komplikować wraz z kolejnymi odkryciami, które wyraźnie wskazywały na kluczową rolę RNA w regulacji aktywności genów mających istotne znaczenie m.

Polityka 50.2006 (2584) z dnia 16.12.2006; Nauka; s. 80
Reklama