Archiwum Polityki

Śmierć generałów

60 lat temu w ciągu kilku dni Polska straciła dwóch najwybitniejszych przywódców. Generał-konspirator Stefan Rowecki został aresztowany w okupacyjnej Warszawie 30 czerwca 1943 r. Generał-polityk Władysław Sikorski zginął w katastrofie lotniczej 4 lipca. Czy gdyby żyli, Polska po wojnie odrodziłaby się cała, wolna i niezależna?

Rok złych wróżb” – tak zatytułował prowadzony w 1943 r. i wydany w Londynie w 1959 r. swój dziennik Tadeusz Katelbach – ideowy piłsudczyk, baczny obserwator życia politycznego w polskim Londynie w latach II wojny światowej. Zanosiło się w niezbyt już odległym czasie na klęskę Trzeciej Rzeszy Adolfa Hitlera i zwycięstwo aliantów. Po Stalingradzie i bitwie o Dniepr stawało się oczywiste, że Armii Czerwonej i jej wodzowi naczelnemu Stalinowi było coraz bliżej do przedwojennej granicy wschodniej Rzeczypospolitej. I właśnie to, według Katelbacha, wróżyło Polsce jak najgorzej, otwierać bowiem mogło perspektywę jej zniewolenia przez Moskwę – stąd tytuł książki.

Katelbach, jak i nikt z Polaków, nie znał wyników wstępnych uzgodnień dotyczących Polski, do jakich doszli w Teheranie Stalin, Winston Churchill i Franklin D. Roosevelt, ale słusznie przeczuwał: w 1943 r. sprawa polska znalazła się w fazie ostrego kryzysu, choć najgorsze miało dopiero nastąpić. Inna rzecz, że odpowiedzialnymi za porażki polityki polskiej Katelbach czynił premiera i wodza naczelnego generała Władysława Sikorskiego oraz jego następcę na pierwszym z tych stanowisk Stanisława Mikołajczyka.

Gwiazda generała

Po klęsce wrześniowej 1939 r. w polskiej władzy na uchodźstwie dominujące pozycje (z wyjątkiem urzędu prezydenta państwa) zajęli przedstawiciele przedwojennej opozycji antysanacyjnej, a Władysław Sikorski stał się nadzieją ogromnej większości Polaków. W l940 r., kiedy spodziewano się jeszcze, że wojna potrwa krótko, w okupowanym przez najeźdźców kraju mówiono, że im „słoneczko wyżej, tym Sikorski bliżej”. Gwiazda nowego przywódcy świeciła wtedy chyba najjaśniej i nawet klęska Francji w czerwcu 1940 r.

Polityka 27.2003 (2408) z dnia 05.07.2003; Historia; s. 62
Reklama