Archiwum Polityki

Ale kanał!

Chyba żaden inżynier nie ma tak wdzięcznego pola do popisu jak ten, który projektuje kanały, jazy, śluzy, zapory, elektrownie wodne, młyny, wieże ciśnień i mosty. Wykazać się tu trzeba nie tylko kunsztem technicznym i architektonicznym, ale i wyczuciem piękna krajobrazu.

Zabytków hydrotechnicznych w Polsce mamy dużo, wielu z nas pod bokiem, często nie zdając sobie z tego sprawy. Tak jest np. z mostami. Każdy z nich jest inny, każdy w swej konstrukcji kryje wiele informacji o dziejach techniki oraz o relacjach między konstruktorem a przyrodą. Co prawda w Wyszogrodzie nie ma już najdłuższego w Europie drewnianego mostu, a w Strzegomiu pierwszego na naszym kontynencie mostu żeliwnego z 1797 r., niemniej miłośnik takich budowli znajdzie w Polsce wiele obiektów godnych poznania.

Pomnikami techniki są m.in.: najstarszy w Europie stalowy most wiszący z 1827 r. na Małej Panwi w Ozimku, pierwszy most kratownicowy i w swoim czasie najdłuższy w Europie przez Wisłę w Tczewie z 1857 r. i pierwszy w Europie most spawany na rzece Słudwi pod Łowiczem z 1928 r. Ciekawe są konstrukcje mostu kolejowego w Szczecinie Podjuchach z jednym podnoszonym przęsłem, mostów zwodzonych na Żuławach (w Rybinie, Tujsku i Nowym Dworze Gdańskim) oraz mostu obrotowego z 1889 r. w Giżycku na Kanale Łuczańskim. Ważące 100 ton przęsło – kręcąc korbą – obraca tylko jedna osoba. Podobny most, tyle że nieczynny, obejrzeć można w Kursku koło Międzyrzecza.

We Wrocławiu zachował się cały śródmiejski węzeł wodny obejmujący zabytkowe śluzy, jazy, młyny i elektrownie. Pomnikami techniki są także wodociągowe wieże ciśnień Na Grobli i Karłowicach oraz liczne w tym mieście mosty (m.in.: Zwierzyniecki, Tumski, Oławski i Uniwersyteckie). Stara się je spopularyzować Fundacja Otwartego Muzeum Techniki (tel. 0-601-75-51-38), założona przez prof. Stanisława Januszewskiego, historyka przemysłu z Politechniki Wrocławskiej, autora i współautora książek o polskich pomnikach techniki.

Polityka 33.2005 (2517) z dnia 20.08.2005; Półprzewodnik Polityki; s. 88
Reklama