Iloraz inteligencji, w skrócie IQ (od intelligence quotient), TO MIARA INTELIGENCJI, POTOCZNIE UTOŻSAMIANA Z SAMĄ INTELIGENCJĄ. W rzeczywistości wskaźnik ten wcale nie jest tożsamy z pojęciem inteligencji, które jest wieloznaczne i wykracza poza zachowania mierzone w testach. W nauce wiele miejsca poświęcono rozważaniom, na ile wyniki testów odzwierciedlają rzeczywisty poziom uzdolnień poznawczych i – co jeszcze mniej oczywiste – potrafią przewidzieć rzeczywiste sukcesy życiowe.
WIEK UMYSŁOWY
Historia pojęcia ilorazu inteligencji sięga początków psychologii naukowej. Alfred Binet, konstruując pierwszy test do pomiaru zdolności umysłowych (1905 r.), stanął przed dylematem, do czego odnieść poszczególne wyniki badanych dzieci. Bo co oznacza „goły” wynik w teście? Zaproponował, aby określić go w kategoriach podobieństwa do grupy wiekowej. Dzieci, które rozwiązują zadania na poziomie typowym dla 10-latków, mogą być uznawane za mające wiek umysłowy 10-latka, niezależnie od tego, ile naprawdę mają lat. Jeśli 10-latek rozwiązuje zadania w sposób typowy dla 10-latków, wydaje się przeciętny. Jeśli natomiast potrafi rozwiązywać zadania, z którymi radzą sobie 12-latki, to możemy przyznać, że jego zdolności są większe niż przeciętne. Analogiczne rozumowanie przeprowadzimy, gdy 10-latek nie radzi sobie z zadaniami typowymi dla swojej grupy wiekowej i maksimum jego możliwości to zadania dla 8-latków. Wtedy uznalibyśmy, że mamy do czynienia z osobą o mniejszych uzdolnieniach. Dzieląc wiek umysłowy przez wiek życia (na przykład 12 lat jako wiek umysłowy przez 10 lat jako wiek życia) i mnożąc ten ułamek przez sto otrzymujemy iloraz inteligencji.
MIARA PRZECIĘTNOŚCI
Koncepcja wieku umysłowego obarczona była jednak poważnymi wadami, m.