Niezbędnik

Od liczydła po alfabet

Gliniana obwoluta, w której znajdowały się liczmany odpowiadające ilosci przesyłanego towaru. Widoczne na zewnętrznej stronie znaki dały początek pismu (Syria, 3200 - 3100 r. p.n.e.) Gliniana obwoluta, w której znajdowały się liczmany odpowiadające ilosci przesyłanego towaru. Widoczne na zewnętrznej stronie znaki dały początek pismu (Syria, 3200 - 3100 r. p.n.e.) AKG / East News
O tym, że pismo narodziło się na Bliskim Wschodzie, wiadomo od dawna, ale że wyewoluowało z technik księgowania, to już nowość. Twórcami praalfabetu byli zapewne drobni kupcy.
Kipu, inkaskie pismo węzełkow.BEW Kipu, inkaskie pismo węzełkow.

Pismo pojawiło się stosunkowo niedawno. Przez większą część naszych dziejów rozwijaliśmy się bez niego, ba – do dzisiaj wiele społeczności obywa się bez umiejętności pisania i czytania. Dopóki ludzie żyją w małych grupach, zarówno wiedzę techniczną, jak i kulturową można przekazywać sobie bezpośrednio. Badania etnograficzne i historyczne wykazały, że ludzie w kulturach opartych na tradycji ustnej mają znakomicie wyszkoloną pamięć i korzystają z całej masy technik ją wspierających, np. łączenia tekstu z rytmem i melodią, wspomaganymi dodatkowo przez ruch lub taniec. Wiadomo, że łatwiej nauczyć się na pamięć tekstu piosenki niż fragmentu prozy. Dlatego duża część spuścizny kultur niepiśmiennych zachowała się w formie pieśni. W przypominaniu sobie tysięcy wersów pomagały pieśniarzom również specjalne przedmioty i znaki graficzne, pełniące funkcję podobną do późniejszego pisma.

Kije i węzełki

O wiele większym problemem było zapamiętywanie liczb. Pierwszym sposobem radzenia sobie z tym kłopotem stały się zwykłe drewniane patyki, na których nacięcia symbolizowały wartości liczbowe. Zasada była prosta – jedna jednostka, jedno nacięcie. Tak liczono i jednocześnie zapisywano wynik rachunku. Myśliwi zapisywali w ten sposób ilość złowionej zwierzyny, pasterz liczbę owiec, nowożytni robotnicy notowali na karbowanych kijach liczbę przepracowanych dni, Maorysi prowadzili rejestr przodków, a Ajnowie w Japonii – ważnych wydarzeń historycznych. Na wsiach europejskich aż do XIX w. karbowane kije służyły jako pokwitowanie za dostarczone towary lub pożyczone pieniądze. W Anglii od XII do XIX w. na drewnianych patykach wszystkie rozliczenia podatkowe księgowało ministerstwo skarbu.

Niezbędnik Inteligenta „O języku” (100060) z dnia 23.10.2012; HISTORIA JĘZYKA; s. 19
Reklama