Stany fajne i niefajne młoda polszczyzna opisuje świetnie – pod warunkiem, że nie trzeba się wdawać w niuanse, no i że emocje są wystarczająco mocne.
Kiedy i dlaczego zaczęliśmy mówić? Nadal gubimy się w gąszczu mniej lub bardziej zgranych teorii, domysłów i hipotez.
Jak to się dzieje, że zrodzona w naszym mózgu myśl uzyskuje formę dźwiękową? W biologii mowy ujawnia się potęga naszych zmysłów i złożoność ludzkiego organizmu.
Zwierzęta też potrafią wymieniać między sobą informacje. Jak to robią?
Czy rekonstrukcję języka praindoeuropejskiego można uznać za wiarygodną i czy rzeczywiście taki język kiedykolwiek istniał?
O tym, że pismo narodziło się na Bliskim Wschodzie, wiadomo od dawna, ale że wyewoluowało z technik księgowania, to już nowość. Twórcami praalfabetu byli zapewne drobni kupcy.
Udało się odczytać egipskie hieroglify i mezopotamskie kliny, nie wyszło z pismem kreteńskim czy etruskim. Na szczęście nadal możemy czytać dzieła starogreckich i łacińskich mistrzów.
Z lokalnego italskiego narzecza stała się językiem światowym i kilkakrotnie przeżyła własną śmierć. Jest najlepszym dowodem na to, że w kulturze europejskiej istnieje życie po życiu.
W słowach, które wypowiadamy, w nazwach miejscowości, w imionach i nazwiskach ukryta jest historia naszego narodu.
Od wieków próbowano wymyślić język uniwersalny, który obaliłby wieżę Babel, bo różnorodność języków utrudnia porozumienie. Szerszy rezonans zyskało – jak na razie – jedynie esperanto.
To jedno z najistotniejszych, ale i najbardziej fascynujących pytań: jak zbudowany jest język?
Czy mamy w mózgu zapisaną podstawową gramatykę, a więc czy prawdziwa jest teoria gramatyki generatywnej Noama Chomsky’ego?
Przysłowia i idiomy to rozdział otwarty i – by tak rzec – czerpiący z codziennego życia pełnymi garściami.
Dlaczego nie upraszczamy polskiej ortografii?
Kryptolodzy od wieków próbują przesyłać informacje tak, by nikt nie mógł ich rozszyfrować. Obiecująco pod tym względem wygląda kryptografia kwantowa.
Rozmowa z prof. Magdaleną Smoczyńską, psycholingwistką, o tym, jak dziecko uczy się języka i co z tego może wyniknąć
Co zrobić, żeby wykorzystać cały potencjał drzemiący w dwujęzyczności (bilingwizmie)?
Mogą nam zdradzić, jak powstał ludzki język. Są całkiem inne od wszystkiego, co umiemy sobie wyobrazić o języku.
Alfabet Braille’a otwiera niewidomym oczy i wspomaga ich samodzielność
Rozmowa z dr. Grzegorzem Śpiewakiem o tym, że zdolności językowe to mniej sprawa umysłu, a bardziej – nastawienia
Znają cztery, pięć, sześć, a niektórzy nawet kilkadziesiąt języków. Czasami potrzebują ich w swojej pracy, ale są i tacy, którzy uczą się języków, bo lubią.
Rozmowa z prof. Jerzym Bartmińskim o tym, czy język nas określa oraz czy globalizacja psuje język.
Religie miały silny wpływ na rozwój, przetrwanie, a nawet odrodzenie języków. Ukształtowały też specyficzne formy języka liturgicznego.
Nie ulega wątpliwości, że Biblia należy do tych tekstów, które wywarły największy wpływ na ludzkość.
Z językiem trochę tak jak z życiem: jedni chcą poprawności i regulacji, drudzy wolą spontaniczność.
Czy słowa mogą sprawiać ból? To pytanie do niedawna zastanawiało wyłącznie poetów. Dziś coraz częściej intryguje badaczy języka i procesów poznawczych. Wielu z nich żywi przekonanie, że słowa i metafory wywołują efekt, bo oddziałują nie tylko na umysł, lecz także na ciało.
Czy np. język chiński określa mentalność ludzi, którzy go stworzyli i używają?
Rozmowa z prof. Michałem Głowińskim o tym, czy możliwe jest znalezienie wspólnego języka przez katolika i ateistę, kobietę i mężczyznę, młodego i starego.
O języku polityki, czyli od oratorów, propagandzistów do marketingowców.
Nowomowę kojarzymy z totalitaryzmem, ale jej szczątki mają się dobrze również w demokracji, biznesie i Kościele.
Poczucie humoru, jak gust, jest sprawą wybitnie indywidualną. Nie ogranicza to popularności zabawy formą języka.
Zachodnia prasa pisze o nowym zjawisku wpływającym na język. To uspołecznienie tworzenia słowników. W Polsce też już to mamy.
Język polski napędza popularność hip-hopu, a hip-hop pcha do przodu język polski – od ponad dwudziestu lat.
Rozmowa z Maciejem Świerkockim, który przełożył m.in. trzy powieści Cormacka McCarthy’ego, o roli i kłopotach tłumacza literatury
O stanie polskiej kultury XX i XXI w. – tak jak i kultury niemieckiej, francuskiej czy włoskiej – wiele mówią przekłady z literatury antycznej.
Według jakich zasad zapisywać znaki i litery języków niestosujących alfabetu łacińskiego? Podajemy trzy przykłady.
Dziś liczy się informacja łatwa do zrozumienia w ułamku sekundy. Piktogramy i ideogramy nadają się do tego znakomicie.
Język kształtuje sposób, w jaki postrzegamy rzeczywistość – to już wiemy. Ale rzeczywistość zmieniająca się pod wpływem nowych technologii i innowacji społeczno-kulturowych ma olbrzymi wpływ na język, jakim się posługujemy.
Znamy już cały Układ Słoneczny. Odkrywamy planety na orbitach innych gwiazd niż nasza. Odkrycie cywilizacji pozaziemskich to kwestia czasu. W jakim języku się z nimi porozumiemy?
Esemesy i maile coraz mniej mają wspólnego ze słowem pisanym – alarmują obrońcy czystości językowej. I mają stuprocentową rację. Właśnie dlatego martwią się niepotrzebnie.
Na świecie istnieje 6909 języków (tak podaje baza „Ethnologue” w najnowszym wydaniu z 2009 r.). Można być jednak pewnym, że w kolejnej edycji liczba ta się zmniejszy – co 14 dni jeden znika.
Terminem lingua franca określa się język naturalny, który dominuje na dużym obszarze i stanowi język międzynarodowej komunikacji wykorzystywany w dyplomacji, nauce, handlu. Jaki zasłuży na to miano w przyszłości?
Rozmowa z ks. prof. Michałem Hellerem, wybitnym fizykiem, kosmologiem, filozofem przyrody, laureatem Nagrody Templetona – o tradycji, języku i wzajemnych relacjach dwu ksiąg: Objawienia i Przyrody