Niezbędnik

Wiedza z nieba

Astronomia – wielkie kosmiczne laboratorium

Prof. Tomasz Bulik Prof. Tomasz Bulik Leszek Zych / Polityka
Rozmowa z prof. Tomaszem Bulikiem, astronomem, o tym, co dziś mamy z astronomii i co da nam ona w przyszłości.
„Astronomia pozwala na badanie wszechświata w warunkach, których w żaden sposób nie jesteśmy w stanie tworzyć tu, na Ziemi”.NASA/ESA „Astronomia pozwala na badanie wszechświata w warunkach, których w żaden sposób nie jesteśmy w stanie tworzyć tu, na Ziemi”.

PRZEMEK BERG: – Pan i prof. Krzysztof Belczyński byliście jednymi z pionierów modelowania potencjalnych źródeł odkrytych w 2015 r. fal grawitacyjnych.
PROF. TOMASZ BULIK: Pracowaliśmy nad tym długo przed tym wydarzeniem, choć istniały już detektory fal i prowadzone były prace nad ich wykryciem. Zajmowaliśmy się ewolucją układów podwójnych gwiazd, zwłaszcza masywnych. Z naszych modeli wynikało, że one – zwłaszcza jeśli zdecydowanie dominuje w nich materia nieprzetworzona, pierwotna – mogą w ostateczności dawać układy dwóch czarnych dziur i że ich kolizje powinny być źródłem silnych fal grawitacyjnych, możliwych do wykrycia. Nie byliśmy jedynymi, którzy podobnie myśleli, choć duża część środowiska astrofizyków powątpiewała, że układy podwójne dwóch masywnych czarnych dziur są w ogóle możliwe. Mieliśmy dużą satysfakcję, gdy okazało się, że pierwsza, przełomowa detekcja fal grawitacyjnych pochodziła właśnie z układu dwóch potężnych czarnych dziur o masach dwudziestu kilku i trzydziestu kilku Słońc.

Ostatnie dziesięć lat to więc dość dobry okres dla pana osobiście. A dla całej astronomii?
Rzeczywiście, działo się przez ten czas bardzo dużo, a mnie udało się uczestniczyć w kilku ważnych wydarzeniach astronomicznych. W 2015 r. potwierdziliśmy istnienie fal grawitacyjnych, co otworzyło zupełnie nową dziedzinę w astronomii. Dwa lata temu udało się powiązać astronomię fal grawitacyjnych z obserwacjami elektromagnetycznymi poprzez wspólne odkrycie źródła grawitacyjnego dwóch zderzających się gwiazd neutronowych. To źródło było chyba najbardziej obserwowane w historii astronomii. Dało fale grawitacyjne, błysk gamma, poświatę optyczną, pojawiło się także źródło radiowe. Wydaje mi się jednak, że nie tylko ta jedna dekada, lecz także kilka poprzednich to w astronomii okres niezwykłego postępu.

Niezbędnik Inteligenta Nr 1/2019 (100144) z dnia 01.04.2019; Cywilizacja; s. 58
Oryginalny tytuł tekstu: "Wiedza z nieba"
Reklama