3. Czy prawa przyrody są stałe czy zmienne?

Z Alberta Einsteina był kawał łobuza. Na początku ubiegłego wieku szczególną i ogólną teorią względności dał początek przewrotowi intelektualnemu, porównywalnemu zapewne tylko do kopernikańskiego. W 1916 r., gdy opublikował swoją przełomową teorii grawitacji, w okopach Verdun ważyły się losy Europy. Przyszłość współczesnej nauki została natomiast zdefiniowana w Berlinie, gdzie mieszkał wówczas ten genialny uczony. Od tamtej pory, dzięki niezbitym dowodom eksperymentalnym, o czasie i przestrzeni nie wypadało już myśleć jak o osobnych kategoriach – sztywna przestrzeń została zastąpiona pojęciem giętkiej czasoprzestrzeni. Niestety, Einstein tylko zaczął rewolucję i – choć miał taki zamiar – nie zdołał jej dokończyć, płatając kolejnym pokoleniom fizyków figle, z którymi nie mogą poradzić sobie do dziś.

Ogólna teoria względności opisuje zjawiska zachodzące w skali kosmologicznej. Teoria kwantowa, do której powstania także przyczynił się Einstein, wyjaśnia procesy mikroświata. Problem w tym, że te najważniejsze współczesne teorie przyrody są niekompatybilne. Jak dotąd wszelkie próby ich zespolenia wydają się dalekie od satysfakcjonujących. W najlepszym razie generują niezliczone równouprawnione rozwiązania, co w praktyce oznacza, że są one bezużyteczne. Poza tym nic nie mówią o tym, dlaczego prawa przyrody są takie, jakie są – a nie zupełnie inne.

Lee Smolin, fizyk z Perimeter Institute w Kanadzie, w rozmowie z POLITYKĄ mówił: – Myślę, że wielu z nas, fizyków i kosmologów, spodziewało się, że jeśli uda nam się zespolić teorię kwantową z teorią względności, to odbędzie się to w sposób unikalny, jedyny możliwy. Sądziliśmy, że wyjaśnienie kształtu praw przyrody wynikać będzie po prostu z matematycznej spójności teorii, która je zespala.