18. Czy istnieją ogólne prawa wszystkiego, co nosi cechy życia (rośliny, zwierzęta, miasta, przedsiębiorstwa)?

Shutterstock Miasta zdają się rozwijać bez końca.

Intuicja podpowiadała zawsze, że tak. Że wszystko, co rodzi się, wzrasta i umiera, musi mieć coś wspólnego ze sobą, nawet jeśli różni się między sobą jak żywa mysz od myszki firmy Apple. Tylko co by to miało być? Może zasada wyjaśniająca, dlaczego większe organizmy, na przykład wieloryb lub słoń, żyją wielokrotnie dłużej niż małe gryzonie, a jednocześnie jedno ich istnienie wyznaczane jest przez tę samą mniej więcej liczbę uderzeń serca? Dlaczego wszystkie organizmy żywe zdają się mieć jakiś z góry nałożony limit wzrostu – i drzewa, i ludzie, i mrówki? Sama biologia na takie pytania nie odpowie, bo brakuje jej metod. Sama fizyka też na niewiele się zda, bo ma tendencje redukowania wszystkiego do poziomu abstrakcji. Dopiero współpraca biologów, ekologów i fizyki dała w efekcie szkic pierwszej teorii obejmującej wszystko, co żyje.

Jej autorami są James Brown z University of New Mexico, Brian Enquist z University of Arizona oraz Geoffrey West z Santa Fe Institute (a ćwierć wieku temu, kiedy powstawały zręby teorii, pracujący jeszcze w Los Alamos). Dla Westa, inicjatora współpracy, nierozwiązanym zasadniczym problemem była śmierć. Mimo że to drugie po narodzinach najważniejsze wydarzenie w życiu, w większości podręczników biologii niewiele jest wzmianek na jej temat. Zwykle jest nawet nieobecna w indeksie. Żeby jednak pojąć śmierć, West postanowił najpierw zrozumieć, co trzyma nas przy życiu. Szukał jednej matematycznej ramy teorii, która prowadziłaby do konkretnych przewidywań obejmujących wszystkie rośliny, zwierzęta i nie tylko. I które to przewidywania można by weryfikować doświadczalnie.

W naukach ścisłych szuka się zasad fundamentalnych. Im ich mniej, tym lepiej. Brown, Enquist i West znaleźli trzy – coś na podobieństwo newtonowskich zasad ruchu.