Kanały zaleceń.
Świadomość istnienia zależności PRL od Związku Sowieckiego była wśród Polaków powszechna, natomiast wiedza o jej mechanizmach znacznie skromniejsza. W istocie dopiero swobodny dostęp do archiwów centralnych instytucji władzy (partyjnych i państwowych), a od 1991 r. także do części dokumentów sowieckich – które z oczywistych powodów mają zasadnicze znaczenie – umożliwił podjęcie próby odpowiedzi na kluczowe pytanie: jaki był rzeczywisty wpływ Sowietów na decyzje, które podejmowano w Warszawie.
Najogólniej rzecz biorąc podstawową formą przekazywania opinii i zaleceń (rekomendacji) władzom polskim były kontakty bezpośrednie. Miały one miejsce nieomal wyłącznie podczas wizyt w Moskwie warszawskich dostojników partyjnych, gdyż sowieccy bardzo rzadko pojawiali się nad Wisłą, a Stalin jedyny raz na ziemiach polskich był w 1913 r. Miały miejsce także rozmowy telefoniczne, przy czym ze Stalinem ze strony polskiej prowadził je chyba wyłącznie Bierut, także wtedy, gdy funkcjonował w duumwiracie z Gomułką. Niektóre sprawy załatwiane były za pośrednictwem ambasadora sowieckiego w Warszawie czy to w formie listów, które wręczał, czy przekazywania przez niego treści poleceń, które otrzymywał z centrali. Na podstawie dotychczas znanych źródeł można sądzić, że ambasador nie podejmował decyzji na miejscu. Przekazywał informacje i swoje stanowisko do Moskwy i czekał na postanowienia, które tam zapadną.
Zapisy spotkań.
Zarówno z rosyjskich jak i polskich archiwów znamy kilka zapisów spotkań na najwyższym szczeblu, m.