Pomocnik Historyczny

Niemiecka obsesja

Transport węgierskich Żydów na rampie obozu koncentracyjnego w Auschwitz, 1944 r. Transport węgierskich Żydów na rampie obozu koncentracyjnego w Auschwitz, 1944 r. akg-images / East News
Wzmocniony ideologią rasistowską, rozwijający się od XIX w. w Niemczech antysemityzm, w 1933 r. przestał być zjawiskiem marginalnym; przekształcił się w jądro potężnego ruchu społecznego, kierowanego przez Hitlera.
Efekty tzw. nocy kryształowej w Berlinie, 1938 r.akg-images/East News Efekty tzw. nocy kryształowej w Berlinie, 1938 r.

Antysemityzm ksenofobiczny i chimeryczny. Niemiecki wariant ideologii antysemickiej w niewielkim stopniu wiązał się z doświadczeniami chrześcijaństwa, które Żydów zarazem prześladowało, jak i tolerowało. Początków odrębnego podejścia do kwestii żydowskiej należy szukać w odmiennym niż w innych krajach Zachodu kierunku rozwoju społecznego od czasów oświecenia i dwóch wielkich rewolucji – demokratycznej doby napoleońskiej i prawie równoległej rewolucji przemysłowej. W Niemczech nie doszło do przekształcenia się dość silnego mieszczaństwa w dominującą klasę średnią tak, iż ster potężnej gospodarki pozostał w rękach autokratycznej monarchii i tradycyjnych konserwatywnych elit ziemiańskich. Dla nich zaś antysemityzm stał się użytecznym kodem kulturowym, w którym wyrażano wszelkie lęki przed nowymi zjawiskami społecznymi – liberalizmem, demokracją, emancypacją, racjonalizmem, socjalizmem.

Z biegiem lat antysemityzm stał się integralną częścią politycznej platformy konserwatystów i na dodatek został zasymilowany przez środowiska uniwersyteckie. Dlatego też mógł przybrać kształty bardziej wyraziste politycznie i instytucjonalnie.

Z drugiej strony ksenofobiczny antysemityzm konserwatystów łatwo przemieniał się w antysemityzm chimeryczny, w którym absurdalne oskarżenia Żydów o wszelkie możliwe złe skłonności i przestępstwa stawały się uniwersalnym pretekstem do przezwyciężenia własnych lęków i słabości. Wystarczyło bowiem pozbawić Żydów możliwości czynienia zła, by zapanowała powszechna szczęśliwość. W ten sposób Żydzi stali się niemiecką obsesją.

Pomocnik Historyczny „Trzecia Rzesza” (100072) z dnia 17.06.2013; III Rzesza w budowie; s. 66
Reklama