Pomocnik Historyczny

Z kim Chiny? Z kim Japonia?

Wojna w Azji

Szanghaj ostrzeliwany przez wojska japońskie, grudzień 1937 r. Szanghaj ostrzeliwany przez wojska japońskie, grudzień 1937 r. Keystone / Getty Images
Własną dynamikę miała druga wojna na Dalekim Wschodzie. Jej wybuch poprzedziły intensywne działania dyplomatyczne, w których testowano przeróżne, często wykluczające się warianty sojusznicze.
Czang Kaj-szek, lider Kuomintangu i faktyczny przywódca Republiki ChińskiejKeystone-France/Getty Images Czang Kaj-szek, lider Kuomintangu i faktyczny przywódca Republiki Chińskiej

Pat chińsko-japoński. Wybuchła latem 1937 r. wojna chińsko-japońska po 16 miesiącach weszła w stadium patowe. Po rozgromieniu wojsk Czang Kaj-szeka jesienią 1938 r. w Chinach Środkowych stało się jasne, iż Japończycy ugrzęźli wśród swoich zwycięstw, niezdolni zmusić przeciwnika do kapitulacji. Pobity, lecz nie zniszczony Kuomintang nie był natomiast zdolny do kontrnatarcia. Nowy rząd w Tokio (w styczniu 1939 r. księcia Konoego zastąpił Hiranuma Kiichirō, a w sierpniu Abe Nobuyuki) rozważał w tej sytuacji różne plany wyrwania się z kontynentalnej pułapki, poczynając od jakiegoś kompromisu z Czangiem, po stworzenie chińskiego rządu marionetkowego, z którym można by podpisać traktat pokojowy. To ostatnie rozwiązanie byłoby groźne dla walczących Chin. Po zawarciu 31 sierpnia 1939 r. paktu Ribbentrop-Mołotow i wybuchu wojny europejskiej Stalin oraz Anglosasi byli gotowi zaakceptować status quo w schodzącej na dalszy plan Azji.

W grudniu 1939 r. profesor Uniwersytetu Hongkońskiego Zhang Zhiping zaaranżował kontakt między japońskim attaché wojskowym w brytyjskim, neutralnym, Hongkongu płk. Suzuki Takuji i człowiekiem podającym się za Song Zilianga (Sung Tzu-liana vel T. L. Soonga), młodszego brata żony Czang Kaj-szeka. W lutym 1940 r. do negocjacji, prowadzonych po stronie chińskiej także przez zastępcę szefa sztabu Chen Chaolina i dyplomatę Zhang Yousana, po japońskiej zaś Suzukiego i płk. Usui Shigekiego, włączył się – występujący jako pan Satō z Kolei Południowomandżurskiej oficer sztabu Armii Ekspedycyjnej płk Imai Takeo. Chińczycy stawiali opór w sprawie uznania Mandżukuo (marionetkowego państwa wykrojonego przez Japończyków w Mandżurii), sugerując zgodę na pozostawienie wojsk cesarskich w Mongolii Wewnętrznej.

Pomocnik Historyczny „Tajniki II wojny” (100094) z dnia 23.04.2015; Bitwy, operacje, dyplomacja; s. 62
Oryginalny tytuł tekstu: "Z kim Chiny? Z kim Japonia?"
Reklama