Przejdź do treści
Reklama
Reklama
Pomocnik Historyczny

Wojny w cieniu wojny cz. II

Brytyjskie samochody pancerne w Iranie, 1941 r. Brytyjskie samochody pancerne w Iranie, 1941 r. Bettmann / Corbis
Druga wojna rozegrała się w Europie na dwóch głównych frontach: wschodnim i zachodnim. W ich cieniu jednak toczyło się wiele mniej znanych zmagań militarnych i dyplomatycznych. Wpływały one znacząco na przebieg głównego konfliktu.
Brytyjczycy w Iraku, 1941 r.Keystone-France/Getty Images Brytyjczycy w Iraku, 1941 r.

Fronty bliskowschodnie

Iracki Złoty Czworobok. Sukcesy na Bałkanach oraz w Afryce Północnej stwarzały realne zagrożenie dla znajdującego się w rękach brytyjskich Kanału Sueskiego, zwłaszcza że Liban i Syria podlegały teraz kolaborującej z Rzeszą vichystowskiej Francji. Brytyjczycy kontrolowali również coraz bardziej niespokojną Palestynę oraz Irak (pod koniec lat 20. odkryto tam złoża ropy naftowej). Na terenie Iraku znajdowały się brytyjskie bazy wojskowe, lecz w kraju narastały nastroje niepodległościowe i sympatie proniemieckie. Solidaryzowano się też ze sprawą palestyńską. Za kulisami życia politycznego dużą rolę odgrywała grupa czterech pułkowników, nazywana Złotym Czworobokiem.

We wrześniu 1939 r. probrytyjski rząd iracki Nuri as-Saida na życzenie Londynu zerwał stosunki dyplomatyczne z Berlinem. Tymczasem w początkach 1940 r. premierem został Raszid Ali al-Gajlani, postulujący kurs na pełną suwerenność kraju. Nowe władze nawiązały poufne kontakty z Niemcami. Posunięcia te wspierał przebywający na uchodźstwie w Iraku, zbiegły z Palestyny, wielki mufti Jerozolimy Amin al-Husseini. Pod koniec roku ambasador brytyjski zażądał w związku z tym od regenta Iraku zmiany na stanowisku premiera. Oficerowie ze Złotego Czworoboku nie dali jednak za wygraną. 1 kwietnia 1941 r. wojsko irackie dokonało zamachu stanu, na czele rządu ponownie stanął Gajlani, a regent zbiegł za granicę. Cieszący się poparciem szerokich mas nowy rząd zaprotestował, gdy Londyn skierował do Iraku dodatkowe oddziały.

Wojna brytyjsko-iracka. Brytyjczycy nie chcieli w ogóle na ten temat rozmawiać; w początkach maja wybuchła niewypowiedziana wojna brytyjsko-iracka, zakończona opanowaniem przez Brytyjczyków Bagdadu i ucieczką rządu Gajlaniego.

Pomocnik Historyczny „Tajniki II wojny” (100094) z dnia 23.04.2015; Bitwy, operacje, dyplomacja; s. 25
Reklama