Najpiękniejszy literacki portret królowej Elżbiety znajdziemy w traktacie „O wychowaniu królewicza”, spisanym na początku XVI w. przez nieznanego humanistę, zapewne Włocha związanego z dworem jagiellońskim w Krakowie. Traktat spisano dla jej syna, króla Władysława, który spodziewał się właśnie pierwszego potomka, i zawiera on pedagogiczne nauki, które autor wkłada właśnie w usta sędziwej monarchini. „Jestem córką, a oprócz tego i wnuczką, i siostrą, i małżonką najlepszych i najznakomitszych królów, i matką trzech królów, i wielkiego księcia, i najczcigodniejszego kardynała, któram wreszcie urodziła, wychowała i wykształciła sześciu synów i tyleż córek i z nimi często zasiadała do stołu ku szczególnemu wszystkich podziwowi i radości” – mówi o sobie królowa Elżbieta. Właśnie wielokrotne, szczęśliwe macierzyństwo czyni ją autorytetem w sprawach wychowania dzieci.
Trudno na podstawie traktatu rekonstruować życie codzienne dworu jagiellońskiego, wiele natomiast mówi o trendach w wychowaniu królewskich dzieci. Co znaczące, niezwykle dowartościowuje rolę matki we wczesnej edukacji dziecka, zgodnie zresztą ze współczesnymi poglądami. Dziecko powinno rosnąć pod wychowawczą ręką matki, od niej przejmować dobre obyczaje, uczyć się pobożności i ćwiczyć w cnotach niezbędnych, by w przyszłości zostało dobrym władcą.
Z tekstu wyłania się raczej surowy model wychowania, łączącego troskę o rozwój intelektualny z ćwiczeniem ciała, bo wytrzymałość będzie królewiczowi w przyszłości niezbędna, żeby zniósł trudy wojowania oraz zmartwienia nieodłącznie towarzyszące władcy. Nadmierne roztrząsanie zagadnień naukowych z dzieckiem królowa odradza jako stosowne raczej w wychowaniu filozofa, nie zaś dobrego króla.