Pomocnik Historyczny

Helena – królowa, której poskąpiono korony

Aleksander i Helena Aleksander i Helena AN

Małżeństwo wielkiego księcia Aleksandra z Heleną, córką kniazia Rusi Iwana III, miało zagwarantować Litwie pokój na wschodniej granicy. Jednak Helena pokoju w posagu nie przyniosła, za to w jej sytuacji jak w soczewce odbiły się wszystkie konflikty, targające litewskim dziedzictwem Jagiellonów.

Helena była prawosławna i w umowie małżeńskiej zagwarantowano jej swobodę wyznawania wiary. Zaznaczono to nawet w przysiędze małżeńskiej, kiedy młodziutka księżna mówiła: „Kocham go i nie opuszczę aż do śmierci w żadnej przygodzie, wiarę wyjąwszy: ja będę greckiej, a on nie ma mnie przymusić do przyjęcia rzymskiej”. Pomimo nacisków rodziny Aleksandra przy wierze prawosławnej wytrwała niezachwianie. Nie dokonała konwersji nawet po obraniu Aleksandra królem Polski, kiedy duchowieństwo naciskało na unieważnienie małżeństwa ze względu na jej konfesję i gdy odmówiono jej koronacji na królową Polski. Uposażała cerkwie, obdarowywała monastyry, dbała o prawosławne duchowieństwo, nigdy jednak nie podważała autorytetu Aleksandra i w listach do ojca zawsze podkreślała, że jest dla niej najlepszym mężem i w niczym nie ogranicza jej swobody wyznawania religii.

Jednak właśnie krzywdę wielkiej księżnej niosły na sztandarach moskiewskie wojska, uderzające w granice Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jak napisała w 1503 r. w liście do ojca: „Pan mój, król polski, ze swą matką, bracią i szwagrami rozumieli, że z Moskwy przyniosę z sobą wszystko dobre, wieczny pokój, miłość pokrewieństwa, przyjaźń i pomoc przeciw poganom, dziś przeciwnie wszyscy są przekonani, że ze mną zlało się wszystko co najgorsze: wojna, najazdy, rabunki, pożoga miast, przelew krwi chrześcijańskiej, żon wdowieństwo, osierocone dzieci, niewola, jęki, płacz i zgrzytanie zębów”.

Pomocnik Historyczny „Wielkie dynastie Europy” (100097) z dnia 07.07.2015; Wielkie dynastie Europy; s. 103
Reklama