Pomocnik Historyczny

Fachowiec na żelaznej drodze

Kto jest kim na kolei

Pracownicy Brighton&South Coast Railway, od lewej: konduktor, inspektor biletowy (w Polsce rewident), zawiadowca stacji, dyżurny ruchu, strażnik i policjant; fotografia z 1881 r. Pracownicy Brighton&South Coast Railway, od lewej: konduktor, inspektor biletowy (w Polsce rewident), zawiadowca stacji, dyżurny ruchu, strażnik i policjant; fotografia z 1881 r. Getty Images
Leksykon profesji kolejowych
Orkiestra kolejowa na dworcu w Dziedzicach; fotografia przedwojennaNarodowe Archiwum Cyfrowe Orkiestra kolejowa na dworcu w Dziedzicach; fotografia przedwojenna

Dróżnik. Nazywano go najpierw dozorcą plantowym lub nadzorcą plant. Mieszkał w niewielkim domu stawianym przy stacji kolejowej lub szlaku, w tzw. koszarce. Zajmował się bieżącą konserwacją i utrzymaniem przydzielonego mu kilkukilometrowego odcinka kolejowego. Każdego dnia obchodził (stąd też inna nazwa: dróżnik obchodowy) i sprawdzał stan techniczny szyn i podtorza, czyścił żłobki na przejazdach, zimą posypywał piaskiem oblodzone odcinki. (Dozorcą plantowym na początku swojej kariery zawodowej był Władysław Reymont; mieszkał wówczas w Lipcach, dziś Reymontowskich, gdzie jest muzeum jego imienia). Gdy zwiększył się ruch i na przejazdach zaczęło dochodzić do wypadków, pojawił się nowy zawód – dróżnik przejazdowy. Miał za zadanie zamykać ustawione na przejazdach rogatki po otrzymaniu od dyżurnego ruchu sygnału dzwonkowego informującego o zbliżającym się pociągu.

Dyżurny ruchu. Zarządza ruchem kolejowym. Kiedyś zapowiadał pociągi za pośrednictwem telegrafu, dziś radiotelefonu, a także urządzeń sterowania ruchem kolejowym. Porozumiewa się z drugim posterunkiem ruchu i jeśli dany szlak kolejowy jest wolny, wyprawia tam pociąg. Podaje też sygnały na semaforach, tarczach ostrzegawczych, zaporowych czy manewrowych. Dzięki dyżurnemu ruchu na stacji Treblinka Franciszkowi Ząbeckiemu wywiad AK otrzymał sporządzone przez niego plany znajdującego się w pobliżu obozu zagłady. Z narażeniem życia udało mu się wynieść ze stacji dokumentację kolejową, która później posłużyła do obliczenia liczby zamordowanych tam ludzi; w latach 70. napisał książkę „Wspomnienia dawne i nowe”.

Kierowca drezyny. Prowadzi drezynę (pomocniczy pojazd kolejowy). Początkowo były to pojazdy z napędem ręcznym, później silnikowym.

Pomocnik Historyczny „O kolei po kolei” (100100) z dnia 28.09.2015; Świat; s. 64
Oryginalny tytuł tekstu: "Fachowiec na żelaznej drodze"
Reklama