Zagubione pociągi

Pierwszy „znalazca” złotego pociągu. W kwietniu 1945 r. na trasie między Świebodzicami a Szczawienkiem, dziś dzielnicą Wałbrzycha, zaginął pociąg z nieznanym ładunkiem. Nie wiadomo dokładnie, dokąd zmierzał, czy był to skład pancerny, czy lokomotywa ciągnąca wagony towarowe. Tadeusz Słowikowski, emerytowany górnik i członek Dolnośląskiej Grupy Badawczej (DGB), poświęcił całe życie szukaniu tego tajemniczego składu. Po raz pierwszy dowiedział się o znikającym pociągu kilka lat po wojnie. Uratował wtedy skórę Schulzowi, jednemu z Niemców, którzy zostali na Dolnym Śląsku po 1945 r. Wdzięczny za ocalenie od pobicia Schulz ujawnił informację o miejscu, gdzie rzekomo zostały ukryte wagony ze skarbami. Opowiadał, że widział je w otwartych podziemiach koło torów, a ładunek pociągu składał się prawdopodobnie z cennych przedmiotów lub niebezpiecznych materiałów przemysłowych. Słowikowski zawierzył każdemu słowu świadka, a historia pociągu zaczęła obrastać dodatkowymi, coraz mniej prawdopodobnymi historiami, stając się miejską legendą. Słuchacze przestali przywiązywać do niej wagę. Do czasu gdy niedawno Piotr Koper i Andreas Richter, do niedawna także członkowie DGB, zawiadomili władze, że znają lokalizację zagubionego pociągu. Góra rodzi nic. „Złotych pociągów III Rzeszy” mamy na Dolnym Śląsku więcej. Ostatnie miesiące II wojny w tym rejonie wiążą się z ukrywaniem zasobów muzealnych, kolekcji, depozytów, dóbr zrabowanych. Przewożono je często pociągami. Na początku lat 90. XX w. na scenie pojawił się nieznany wcześniej w środowisku poszukiwaczy Władysław Podsibirski. Ten przedsiębiorca z Raszyna poinformował władze, że może wskazać lokalizację pociągu ukrytego w listopadzie 1944 r. w podziemiach masywu góry Sobiesz w Piechowicach. Podsibirski również rozmawiał ze świadkiem, który podawał szczegóły: skład miał 12 wagonów i 2 lokomotywy – jedną z przodu, drugą z tyłu. Lokomotywa pchająca całość zaopatrzona była z tyłu w płytę stalową dopasowaną do wlotu podziemia. Kiedy pociąg wjechał do tunelu pod górą, wjazd został zasypany i zamaskowany. Podsibirski był zdeterminowany, wiedział, gdzie jest skład pełen skarbów, i chciał za to uzyskać nagrodę. 12 października 1994 r. Stanisław Żelichowski, minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, podpisał oświadczenie, w którym uznał „za zasadne uzyskanie przez Pana Władysława Podsibirskiego znaleźnego w wysokości 10 proc. korzyści majątkowej, jaką odniesie Skarb Państwa Rzeczpospolitej z faktu odnalezienia w/wym. mienia”. Minister zastrzegł, że oświadczenie stanie się ważne dopiero wtedy, gdy Podsibirski wskaże miejsce ukrycia, przekaże stosowną dokumentację, a informacje okażą się prawdziwe. W wagonach miały znajdować się „zasoby wrocławskich banków, słynna Bursztynowa Komnata oraz skarby Prus”. W sprawę zaangażowali się politycy, badali ją oficerowie UOP, jednak koniec końców rząd nie zdecydował się finansować prac. Wtedy Podsiborski przekonał prywatnych sponsorów, żeby wspomogli jego akcję. Poszukiwania rozpoczęto w 1998 r. Jedną z wypraw poprowadził m.in. Jacek Wilczur, członek Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Choć nie przyniosły nawet grama bursztynu czy złota, do dzisiaj spiritus movens całego zamieszania twierdzi, że pod Sobieszem czekają na odkrywców wielkie skarby ukryte przez Niemców. Węgierskie kosztowności. Prawdziwe skarby wiózł w 1945 r. węgierski „złoty pociąg”: złoto i biżuterię, kamienie szlachetne, w tym perły i diamenty, zegarki, prawie 1200 obrazów, perskie dywany, srebrne zastawy, futra, aparaty fotograficzne, kolekcje znaczków, porcelany i monet. Od kwietnia 1944 r. po zajęciu przez Wehrmacht terytorium Węgier rozpoczęły się masowe deportacje Żydów, połączone z ograbianiem ich z mienia. Tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej na Węgry pod koniec kwietnia 1945 r. faszystowski rząd Ferenca Szálasiego zmusił pozostałych przy życiu Żydów (na początku wojny było ich 800 tys., do jej końca przeżyło 200 tys.) do oddania administracji państwowej ostatnich posiadanych kosztowności. Właściciele przekazywali swoje dobra w oznakowanych torbach i workach, otrzymywali kwity. Następnym etapem akcji było odesłanie pozostałej ludności żydowskiej do niemieckich obozów koncentracyjnych, głównie do Auschwitz. Wszystkie zebrane rzeczy zostały posortowane tak, że od tej pory nikt nie byłby w stanie wskazać właścicieli poszczególnych przedmiotów. Węgierskie władze w obawie przed zbliżającymi się Sowietami kazały załadować kosztowności do 44 wagonów towarowych, które odjechały w kierunku Berlina. W 1945 r. całkowita wartość dóbr ze „złotego pociągu” została wyceniona przez organizacje żydowskie i węgierski rząd na 350 mln dol. Jadący przez Węgry i Austrię pociąg zatrzymywał się co jakiś czas, a jego ładunek przejmowały ciężarówki. W maju 1945 r. na stacji kolejowej w austriackim Werfen węgierska eskorta wojskowa przekazała amerykańskim wojskom skład ukryty czasowo w tunelu kolejowym koło Böc