Trakt jagielloński. Kolej to tylko jeden z wykorzystywanych tu przez stulecia środków transportu. Niezależnie od tego, do kogo należał ten skrawek Polski, zawsze wiodły tędy ważne szlaki komunikacyjne. Przez wieki najważniejszą arterią była tu rzeka Bug, którą drewno i zboże spławiano do Narwi i dalej, już Wisłą, do Gdańska. W 1776 r., z przystani w Kuzawce pod Włodawą, na galarze miał do Gdańska popłynąć Tadeusz Kościuszko, wówczas ubogi i bezrobotny (bez przydziału) oficer. Swój rejs, na morskim już statku, zakończył w Ameryce. Historycy nie potwierdzają spływu Kościuszki nurtem Bugu, niemniej mieszkańcy Kuzawki w 1973 r., a Terespola w 2012 r. bohatera Ameryki i Polski uhonorowali pamiątkowymi tablicami. Na terespolskiej wykuto, iż „…nurtem chwały w historię odpłynął”. W 1697 r. Józef Słuszka, hetman polny litewski i kasztelan wileński, do rangi miejskiej podniósł osadę Błotków na lewym brzegu Bugu. Chcąc upamiętnić swą żonę, nowe miasto nazwał Terespolem. Rozwijało się ono, tak jak wcześniej Błotków, dzięki przeprawie na Bugu prowadzącej do Brześcia, znacznie starszego (pierwsza wzmianka z 1019 r.) i większego miasta na prawym brzegu rzeki. Przez Terespol (Błotków) i Brześć wiódł trakt zwany królewskim lub jagiellońskim, łączący Kraków z Wilnem – dwa najważniejsze miasta Rzeczpospolitej Obojga Narodów. I już za panowania Zygmunta Starego oba brzegi łączył pierwszy drewniany most. Trakt brzeski. Upadek Rzeczpospolitej w XVIII w. spowodował zmianę kierunków transportu. Ujście Wisły z Gdańskiem zajęły Prusy. Wysokie opłaty i cła zahamowały spływ towarów do Gdańska. Próbą wyjścia z tej sytuacji była budowa kanałów, które połączyły Bug – poprzez rzeki Muchawiec, Pinę, Prypeć i Dniepr – z Morzem Czarnym. Tę wodną arterię zaczynającą się w Brześciu (tu Muchawiec wpada do Bugu) ukończono w 1848 r. Dość szybko się okazało, że rzeczna barka nie wygra konkurencji z koleją. Trasę wodną nad Morze Czarne, kiedyś w jednym rosyjskim imperium, z czasem przedzieliły państwowe granice. (Dziś podejmowane są próby przywrócenia na niej żeglugi w ramach europejskiego projektu śródlądowej drogi wodnej E 40). W czasach rozbiorów znaczenie utracił gościniec łączący Kraków z Wilnem. Dla Rosji strategiczne znaczenie miał trakt łączący Moskwę, przez Brześć i Warszawę, z zachodnią Europą. Dostrzegły to też władze Królestwa Polskiego i zdecydowały o budowie „nakładem narodowym” brukowanego traktu łączącego Warszawę z Brześciem. Powstał w latach 1820–23, a w 1825 r., z inicjatywy Stanisława Staszica, w Warszawie (przy ul. Grochowskiej) i w Terespolu postawiono dwa żeliwne pomniki, z płaskorzeźbami upamiętniającymi budowę traktu. Zachowały się do dziś. Trakt brzeski przechodził przez leżącą tuż koło Terespola wieś Małaszewicze, która na mocy przywileju króla Jana III Sobieskiego prawie do I wojny pozostawała w rękach Tatarów. W latach 60. XIX w. poprowadzono tu też drogę żelazną łączącą Warszawę z Terespolem i dalej z Moskwą. Umocnienie terespolskie. Strategiczne położenie miejsca, w którym Muchawiec wpada do Bugu, docenił car Mikołaj I i zdecydował o budowie tu twierdzy. Przeszkodą było to, że w widłach tych rzek leżał już Brześć, a po lewej stronie Bugu – Terespol. Oba miasta postawiono na nowo w innym miejscu. Twierdzę budowano w latach 1833–42, a później, w miarę rozwoju artylerii i sztuki fortecznej, modernizowano, otaczając jej cytadelę pasami zewnętrznych fortów, fos i innych obronnych dzieł. Dwie prochownie i kilkanaście fortów ulokowano po zachodniej stronie Bugu (m.in. w Terespolu, Małaszewiczach, Kobylanach, Łobaczewie i Koroszczynie), tworząc tzw. umocnienie terespolskie. Rosjanie w 1915 r. twierdzę wojskom austriackim i pruskim praktycznie oddali bez walki, a w lutym 1919 r. zajęło ją wojsko polskie. Baza lotnicza. Strategiczne walory miejsca, leżącego wówczas w centrum Polski, dostrzegli też polscy wojskowi i zdecydowano o budowie w Małaszewiczach dużej bazy lotniczej. Ulokowano ją pomiędzy szosą brzeską i linią kolejową Warszawa–Brześć. Stacjonowały tu bombowce Łoś, które po wyjściu z wytwórni wyposażano w sprzęt nawigacyjny i łączności oraz uzbrojenie. Wykonywano też loty ćwiczebne. W podziemnych zbiornikach lotniska oraz w pobliskim forcie K w Kobylanach (połączonym z lotniskiem rurociągiem) magazynowano setki tysięcy litrów lotniczego paliwa. Budowy bazy – rozpoczętej w 1936 r. – do wybuchu wojny z Niemcami nie udało się ukończyć. Kiepsko wyposażono ją w środki obrony przeciwlotniczej i już 1 września 1939 r. w serii nalotów, z których pierwszy Luftwaffe dokonała o godz. 5.40, zniszczono trzy hangary i sporo samolotów: 9 Łosi, 5 Żubrów i 4 Fockery FVII. Te ostatnie były na wyposażeniu przeniesionego do Małaszewicz Wojskowego Ośrodka Spadochronowego szkolącego spadochroniarzy dywersantów. Mieli być oni użyci do akcji na terenie Prus Wschodnich, ale po zniszczeniu Fockerów nie mieli już na czym tam dolecieć. Niemcy bazę bombardowali przez kolejne dni i 11 września wydano rozkaz o ewakuacji jej personelu w kierunku granicy z Rumunią. Brak gospodarza wykorzystała okoliczna ludność, kradnąc paliwo ze zbiorników w forcie K w Kobylanach. 8 października, wskutek zaprószenia ognia, doszło do potężnej eksplozji, która fort rozniosła i spowodowała śmierć 42 osób. Po klęsce wrześniowej granica pomiędzy okupantami Polski przebiegała m.in. na Bugu. Twierdza brzeska przypadła Rosjanom, a okrojone terespolskie przedmoście Niemcom. Ci w 1940 r. odbudowali i rozbudowali lotnisko w Małaszewiczach. Otrzymało nazwę Terespol i swą przydatność wykazało podczas walk na froncie wschodnim. Startowały z niego ciężkie transportowe samoloty i szybowce z frontowym wyposażeniem. Latem 1944 r. Niemcy – wycofując się – lotnisko zniszczyli. Po odbudowie korzystało z niego lotnictwo Armii Czerwonej, a potem polskie. W 1952 r. samoloty i personel lotniczy przeniesiono na Okęcie, a teren byłej bazy lotniczej przekazano pod rozbudowę, z czasem największego w Europie, śródlądowego suchego portu. Suchy port kolejowy. Dziś pociągi ze wschodu przejeżdżają granicę polsko-białoruską na Bugu w Terespolu. Po szerokim torze jadą do stacji rozrządowej Kobylany Towarowe i dalej do Małaszewicz bądź skręcają w prawo na wielką pętlę torów dochodzącą prawie do Chotyłowa. Przecinające ją odnogi szerokich torów prowadzą do tzw. leśnych rejonów przeładunkowych (Raniewo, Kowalewo, Podsędków), do których dochodzą też tory o szerokości europejskiej. Niegdyś, pod osłoną brzóz i sosen, przeładowywano tu zaopatrzenie dla sowieckich dywizji stacjonujących w Polsce i NRD. Wojskowe rampy skryte w cho