Krajobraz po morderczej wojnie
Jakie były przyczyny zimnowojennych konfliktów
Definicja zimnej wojny. Terminu zimna wojna (cold war) jako pierwszy użył George Orwell w 1945 r., przewidując pogorszenie relacji amerykańsko-sowieckich po zakończeniu II wojny światowej. Bernard Baruch, doradca prezydenta USA Harry’ego Trumana, posłużył się tym pojęciem w kwietniu 1947 r. w wystąpieniu przed parlamentem Karoliny Południowej, aby opisać stan stosunków Waszyngtonu z Moskwą. Zimną wojnę upowszechnił Walter Lippmann, amerykański publicysta, w cyklu artykułów, w których krytykował koncepcję powstrzymywania ZSRR, zaproponowaną przez zastępcę ambasadora USA w Moskwie George’a Kennana.
Trudno o jedną definicję pojęcia zimna wojna. Najczęściej wskazuje się, że był to stan konfrontacji między dwoma blokami polityczno-militarnymi, na których czele stały USA i ZSRR. Przekształcił się on w wyścig zbrojeń atomowych i konwencjonalnych oraz rywalizację polityczną, gospodarczą, kulturalną, a z czasem i sportową. Zimną wojnę charakteryzowała propagandowa walka o rząd dusz, ale obie strony unikały bezpośredniej konfrontacji militarnej, zamiast tego tocząc wojny zastępcze w miejscach, gdzie krzyżowały się ich interesy. Z czasem broń nuklearna i termonuklearna stały się czynnikami jeszcze bardziej zniechęcającymi do bezpośredniej konfrontacji. Działając długofalowo, Waszyngton i Moskwa, mimo zgromadzenia pokaźnych arsenałów atomowych, nie dążyły do zaatakowania i zniszczenia przeciwnika.
Czyja wina? Istnieje kilka teorii, dlaczego oba mocarstwa znalazły się w stanie zimnej wojny. Był to proces stopniowy i najczęściej przypisuje się winę konfrontacyjnej postawie ZSRR oraz ekspansjonistycznym działaniom Józefa Stalina w Europie i Azji. Zwraca się uwagę przede wszystkim na Iran, gdzie Stalin próbował stworzyć kolejne republiki sowieckie.