Pomocnik Historyczny

Wydziały S

Produkcja broni w cywilnych zakładach przemysłowych

We wrocławskich zakładach Polar, produkujących pralki, od lat 50. wytwarzano także amunicję na potrzeby armii We wrocławskich zakładach Polar, produkujących pralki, od lat 50. wytwarzano także amunicję na potrzeby armii Aleksander Jałosiński / Forum
Poza produkcją oficjalną duża część zakładów przemysłowych PRL realizowała liczne zamówienia dla wojsk Układu Warszawskiego.

Rezerwa taktyczna. Jak Polska Ludowa długa i szeroka znana była anegdota o tym, jak na uroczystości z okazji przejścia na emeryturę dyrektor fabryki maszyn do szycia pyta pracownicę, co chciałaby dostać za wzorową pracę. Ona odpowiada, że maszynę do szycia. Zmieszany dyrektor dopytuje: Jak to, pracowaliście tutaj 40 lat i nie wynieśliście sobie choćby jednej? Wynosiłam, ale co złożyłam w domu, to wychodził kałasznikow.

Fakt, że duża część zakładów przemysłowych pracowała na potrzeby wojsk Układu Warszawskiego, był w PRL tajemnicą poliszynela. Tzw. produkcją specjalną zajmowały się wydziały S. Gen. Franciszek Puchała w artykule „Wojna w Korei – zbrojenia w Polsce” szacuje, że w połowie lat 50. bezpośrednio na potrzeby przemysłu zbrojeniowego pracowały 53 fabryki i zakłady zbrojeniowe. Nieoficjalnie zaś w całym kraju „na potrzeby wojska przestawiono 91 fabryk oraz utworzono 22 wydziały produkcji specjalnej”. Kierownictwo państwa uznało, że rozproszenie produkcji między kilkadziesiąt zakładów jest uzasadnione z punktu widzenia bezpieczeństwa. Po drugie, wydziały S miały stanowić rezerwę taktyczną przemysłu zbrojeniowego, który w razie potrzeby mógł z dnia na dzień zwiększyć swoją wydajność.

Ważnym ośrodkiem na mapie tej specjalnej produkcji był Wrocław. – Powstawały tu głównie elementy hydrauliki do samolotów i śmigłowców. Jeśli zaś chodzi o ciężki sprzęt pancerny – montaż ostateczny odbywał się już w hucie Łabędy i w Stalowej Woli, ale elementy silników, części hydrauliczne, można było robić w PZL Hydral na Psim Polu. Produkowano tam też podzespoły do samolotów. Ówczesne Zakłady Metalowe Polar były natomiast montownią, można było tam również odlewać pewne elementy z żelaza – tłumaczy prof.

Pomocnik Historyczny „Polska broń” (100113) z dnia 06.11.2016; Po wojnie; s. 71
Oryginalny tytuł tekstu: "Wydziały S"
Reklama