Greckie nazwisko. Filip Melanchton przyszedł na świat w 1497 r. w Bretten jako Philipp Schwarzerdt. Już jako dziecko wykazywał nadzwyczajne zdolności do języków antycznych, szczególnie greki. Z inicjatywy jego opiekuna Johannesa Reuchlina Filipowi zmieniono nazwisko, tłumacząc z niemieckiego Schwarzerdt (czarna ziemia) na greckie Melanchton.
U boku Lutra. W 1518 r. książę saski Fryderyk Mądry powierzył mu stanowisko profesora języka greckiego uniwersytetu w Wittenberdze. W chwili przybycia Melanchtona do miasta tamtejsza uczelnia była już jednym z najbardziej aktywnych ośrodków propagowania myśli reformacyjnej. Zafascynowany Lutrem Filip w krótkim czasie stał się nie tylko zwolennikiem, ale również propagatorem nowej doktryny. Ci dwaj wielcy przedstawiciele obozu reformowanego współdziałali na wielu poziomach. Na pozór różniło ich bardzo wiele. Luter potrafił być grubiański i, gdy zachodziła potrzeba, nie przebierał w środkach. Melanchton z kolei to typ naukowca z drobną i przygarbioną posturą. Ich znajomość stała się na tyle zażyła, że w 1520 r. reformator wynalazł Filipowi kandydatkę na żonę. Była nią Katarzyna z domu Krapp, córka kupca tkanin i burmistrza Wittenbergi.
Gdy Luter jako banita nie mógł opuszczać terytorium podległego elektorowi saskiemu, rola reprezentanta i rzecznika protestantów podczas kolejnych sejmów Rzeszy i religijnych dysput przypadła Melanchtonowi. Właśnie on reprezentował obóz reformatorów podczas słynnej dysputy lipskiej w lipcu 1519 r. Melanchton dał się również poznać jako autor podręcznika „Podstawowe pojęcia teologii” (Loci communes rerum theologicarum) z 1521 r. Pozycję niekwestionowanego autorytetu wśród teologów reformacji na dobre wyrobił sobie podczas sejmu Rzeszy w Augsburgu w czerwcu 1530 r.