Celibat, uciekające zakonnice, bezżenność i ślub. Jak protestantyzm zmienił rolę kobiety?

Postać Katarzyny von Bora, zakonnicy, żony Marcina Lutra, zakonnika, jest symbolem zmian, jakie kobietom przyniosła reformacja.

Alamy Katarzyna von Bora jako mniszka, ilustracja z epoki

Nowy Pomocnik Historyczny „Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu” do kupienia w kioskach, dostępny w Polityce Cyfrowej i w naszym sklepie internetowym. Przeczytaj spis treści.

***

Przemiana kobiety. Według protestanckich teologów kobieta zastała stworzona jako towarzyszka i pomoc dla mężczyzny, a małżeństwo było naturalnym i honorowym powołaniem każdego człowieka. Odrzucając katolicki ideał czystości i zasadę celibatu, protestantyzm podniósł wagę małżeństwa. Zmienił tym samym wartościowanie tradycyjnych ról przypisywanych kobietom. Już nie dziewica, lecz żona i matka najpełniej realizowały chrześcijańskie ideały. Rodzenie i wychowywanie dzieci, w tym nauczanie ich katechizmu, wspieranie męża oraz zarządzanie gospodarstwem domowym były głównymi obowiązkami wszystkich niewiast. Za tymi przekonaniami poszły decyzje administracyjne. Zamykano żeńskie klasztory lub poddawano je coraz ściślejszej męskiej kurateli. Likwidowano także domy publiczne, które w późnośredniowiecznych miastach były tolerowane. W Wittenberdze zamknięto lupanary już w 1521 r., a w wielu innych miastach podążano za tym wzorem. Na wszelkie pytania o ponowne otwarcie tych przybytków Luter udzielał zdecydowanych odmów.

Dyskusja o celibacie. Na początku tej wielkiej przemiany stała dyskusja na temat celibatu księży i ślubów czystości składanych przez zakonników. Marcin Luter pisał w 1522 r. w traktacie „O życiu małżeńskim”: „Klechy, mnisi i zakonnice są winni porzucić swoje śluby, kiedy zrozumieją, że odzywa się w nich z mocą i siłą zmysł boskiego stworzenia, a więc potrzeba płodzenia i rozmnażania się.