„O wiele droższe są nam zbawienie i pokój Rzeczypospolitej”
Jagiellonowie – tolerancyjni i rozważni
Z woli narodu szlacheckiego. Panowanie dynastii Jagiellonów splotło się w świadomości Polaków z rozkwitem literatury narodowej, sztuką renesansu, wspaniałym zwycięstwem pod Grunwaldem, narodzinami nowożytnego państwa i demokracji szlacheckiej. Główną ideą przyświecającą czterem pokoleniom jagiellońskich władców było połączenie w jeden organizm dwóch odmiennych krajów, nad którymi przyszło im panować – Litwy, stanowiącej ich dziedziczną domenę, oraz Polski, gdzie potrafiono im przypomnieć, że nie są jak Piastowie „przyrodzonymi panami”, tylko wyniesiono ich na tron z woli narodu szlacheckiego.
Władysławów dwóch: Jagiełło i Warneńczyk
Międzypaństwowy ślub. W lutowy dzień 1386 r. arcybiskup gnieźnieński Bodzanta błogosławił w katedrze krakowskiej małżeństwo. Panną młodą – i to bardzo młodą, bo zaledwie 12-letnią – była Jadwiga z rodu Andegawenów, córka Ludwika, króla Węgier, który przez 12 lat (1370–82) był także władcą Polski – po wygaśnięciu męskiej, królewskiej linii Piastów (sukcesję taką przewidywały wcześniejsze układy polsko-węgierskie). Jadwigę obrano na króla Polski i koronowano w 1384 r.
Jej małżonkiem – ponad 20 lat starszy (według niektórych historyków ponad 10) wielki książę Litwy Jagiełło, który dopiero co przyjął wraz z chrztem imię Władysław. Poprzez zawarcie tego, jak się miało okazać, raczej nieszczęśliwego małżeństwa Polska i Litwa łączyły się w ogromny organizm państwowy. W kolejnych stuleciach ich związek miał na przemian ulegać zacieśnieniu lub rozluźnieniu i jeszcze długo po wygaśnięciu dynastii kształtował losy Europy Środkowej.
Wbrew kąśliwym uwagom Jana Długosza, który pomniejszał zasługi Jagiełły i z upodobaniem przedstawiał go jako prostaka w kożuchu, zdatnego raczej do polowania niż władania dwoma potężnymi państwami, mąż Jadwigi okazał się wybitnym mężem stanu.