Pomocnik Historyczny

3. Dlaczego Polacy uznali traktaty brzeskie (układy pokojowe państw centralnych z Ukraińską Republiką Ludową i Rosją sowiecką) za nowy rozbiór ziem polskich?

3. Dlaczego Polacy uznali traktaty brzeskie za nowy rozbiór ziem polskich?

Chełm, widok na kościół i zamek, lata I wojny światowej. Chełm, widok na kościół i zamek, lata I wojny światowej. Wojewódzka Biblioteka Cyfrowa w Lublinie
Ulotka z 1918 r. nawołująca do protestu przeciwko traktatowi brzeskiemu.Polona Ulotka z 1918 r. nawołująca do protestu przeciwko traktatowi brzeskiemu.

Zawarte w pytaniu określenie „ziemie polskie” wymaga doprecyzowania. Odnosi się do Polski w granicach Królestwa Polskiego (carskiego Priwislinskiego Kraja czy też – z innej perspektywy patrząc – Königreich Polen, którego organizację na ziemiach odebranych Rosji zapowiedziały okupacyjne władze niemieckie i austro-węgierskie w tzw. Akcie 5 listopada w 1916 r.). Dla tak terytorialnie rozumianej państwowości brzeskie traktaty były niewątpliwie ważne, szczególnie ten pierwszy – Niemiec i Austro-Węgier z Ukraińską Republiką Ludową zawarty 9 lutego 1918 r. O niecały miesiąc późniejszy (3 marca) – państw centralnych z bolszewicką Rosją – zasadniczo go potwierdzał, jeśli chodzi o ziemie polskie; jego podstawowym celem było definitywne wyjście Rosji z wojny i umożliwienie Berlinowi i Wiedniowi skupienie wysiłku wojennego na froncie zachodnim. Istotnym, choć drugoplanowym celem porozumień było pozyskanie gwarancji dostaw z Ukrainy zboża, niezbędnego w czwartym roku rujnującej wojny. Gwarancje te miały swoją cenę – niewielką dla państw centralnych, ale dotkliwie godzącą w oczekiwania polskiego społeczeństwa; chodziło o ziemię chełmską.

Chełmszczyzna była ważnym w tradycji polskiej państwowości terytorium, w I Rzeczpospolitej wchodzącym w skład województwa ruskiego. W okresie rozbiorów władze carskie poddawały ją szczególnie intensywnej rusyfikacji. W 1912 r. gubernię chełmską (ziemia chełmska, a także części guberni siedleckiej i lubelskiej, zamieszkane w zwarty sposób przez ludność polską) wyłączono spod władzy generał-gubernatora warszawskiego i podporządkowano bezpośrednio ministrowi spraw wewnętrznych. W jakimś sensie dokonano więc rozbioru Priwislinskiego Kraja, na co Polacy zareagowali falą protestów.

Pomocnik Historyczny „100 pytań na 100 lat” (100134) z dnia 09.07.2018; II RP; s. 9
Oryginalny tytuł tekstu: "3. Dlaczego Polacy uznali traktaty brzeskie (układy pokojowe państw centralnych z Ukraińską Republiką Ludową i Rosją sowiecką) za nowy rozbiór ziem polskich?"
Reklama