Pomocnik Historyczny

18. Czy II RP była krajem antysemickim?

Pikieta Obozu Narodowo-Radykalnego przed gmachem Politechniki Lwowskiej z żądaniem wprowadzenia getta ławkowego, lata 30. Pikieta Obozu Narodowo-Radykalnego przed gmachem Politechniki Lwowskiej z żądaniem wprowadzenia getta ławkowego, lata 30. AN

Bez względu na zastosowaną definicję antysemityzmu odpowiedź brzmi – tak.

W II RP Żydzi byli drugą co do liczebności mniejszością narodową (w 1921 r. 2,8 mln na 27 mln obywateli, w 1938 r. 3,4 mln na 35 mln obywateli). Największe ich skupiska to Warszawa, Łódź, Kraków, Wilno i Lwów. Na Kresach Wschodnich w wielu miasteczkach (sztetlach) stanowili większość mieszkańców (np. w Brodach, Orli, Łucku, Czortkowie, Zaleszczykach), ale też w centralnej Polsce (np. w Otwocku, Przytyku, Przysusze, Pacanowie). Byli grupą zróżnicowaną politycznie, przywiązaną do tradycji religijnych (tylko 10 proc. uległo asymilacji).

Rozmiary tego tekstu nie pozwalają wymienić całej rozmaitości przejawów antysemityzmu. Stąd tylko wybrane przykłady. Rozróżnić należy antysemityzm państwowy od antysemityzmu społecznego. Polska była państwem demokratycznym. Konstytucja przewidywała równość wszystkich obywateli. W zasadzie przestrzegano tej normy, ale nie zawsze deklarowana równość przekładała się na rzeczywistość. Np. natychmiast po odzyskaniu niepodległości zwolnionych zostało z pracy kilka tysięcy kolejarzy Żydów. Formalnie dopiero w 1931 r. zniesiono ostatecznie przepisy państw zaborczych dyskryminujące Żydów. Polityka państwa zmieniła się po śmierci Józefa Piłsudskiego. Kiedy zabrakło Marszałka, sanacja – starając się zdobyć popularność – zaostrzyła dotychczasową politykę. Do rządzącej partii – Obozu Zjednoczenia Narodowego – nie przyjmowano Żydów. Rząd i parlament zaczęły głosić hasło zmuszenia Żydów do emigracji. Polityka państwa zawierała się w sformułowaniu premiera Sławoja Składkowskiego: „Bojkot i owszem, ale przemocy żadnej”. Przyjęto kilka ustaw, których celem była eliminacja Żydów z rozmaitych pól działalności gospodarczej. Ulegając młodzieży narodowej, wyznaczono w salach wykładowych wyższych uczelni osobne miejsca dla Żydów.

Pomocnik Historyczny „100 pytań na 100 lat” (100134) z dnia 09.07.2018; II RP; s. 24
Reklama