36. Czy Wielka Brytania i USA zdradziły Polskę na konferencjach Wielkiej Trójki?

Nie zdradziły, ale uprawiały Realpolitik w imię swoich interesów. Celem Wielkiej Brytanii i USA nie było oddanie Polski w strefę wpływów Józefa Stalina. Nigdy się na to zachodni przywódcy formalnie ani nieformalnie nie zgodzili. Nie oznacza to jednak, że mocarstwa anglosaskie nie ponoszą odpowiedzialności za los, jaki spotkał Polskę. Wszak w wyniku II wojny państwo polskie wyszło z pomniejszonym terytorium. Londyn i Waszyngton uznały to za sprawiedliwe rozwiązanie, ponieważ utratę Kresów Wschodnich zrekompensowano terenami należącymi do Niemiec.

Postępowanie mocarstw zachodnich było różne na alianckich spotkaniach najwyższego szczebla i zależało od sytuacji strategicznej. Konferencja teherańska (28 listopada – 1 grudnia 1943 r.) była jedynym wojennym spotkaniem Wielkiej Trójki, na którym Wielka Brytania występowała jako równorzędny partner wobec ZSRR i USA. Ze względu na bliskie relacje polsko-brytyjskie, w tym traktat sojuszniczy i obecność rządu RP w Londynie, to Winstonowi Churchillowi przypadła główna rola zaangażowanego w sprawę polską. W rozwiązaniu konfliktu Stalina z rządem polskim brytyjski premier nie mógł niestety liczyć na pełne poparcie i współdziałanie prezydenta Franklina D. Roosevelta, który wykazywał się większą ustępliwością wobec ZSRR, starając się wciągnąć go do wojny z Japonią.

Zgodnie z ustaleniami poczynionymi z premierem Stanisławem Mikołajczykiem Brytyjczycy mieli wysondować w Teheranie możliwość przywrócenia polsko-sowieckich stosunków dyplomatycznych. Zamierzali też zbadać reakcję Stalina na coraz bardziej popularną w kręgach anglosaskich koncepcję przesunięcia granic Polski na zachód i oddania Kresów Wschodnich ZSRR. Na to drugie polski premier nie dał zgody. Nie powstrzymało to zachodnich przywódców od tajnego ustalenia ze Stalinem przesunięcia Polski na Zachód i oparcia jej wschodniej granicy na tzw.