Pomocnik Historyczny

61. Kto odpowiada za pogrom kielecki?

Pogrzeb ofiar pogromu kieleckiego, 8 lipca 1946 r. Pogrzeb ofiar pogromu kieleckiego, 8 lipca 1946 r. PAP

Pogrom kielecki to dziesięciogodzinny cykl przemocy antyżydowskiej, rozgrywającej się przy Plantach 7/9 oraz w innych punktach Kielc, a także w pociągach przejeżdżających przez to miasto 4 lipca 1946 r. Reakcją na tę tragiczną serię zdarzeń, która pochłonęła 42 ofiary (40 Żydów i dwóch nie-Żydów), a także dwakroć tyle rannych, były od samego początku hipotezy spiskowe.

Zapoczątkowały je władze komunistyczne zarzucające Antoniemu Pasowskiemu, gospodarzowi domu, w którym mieszkała rodzina Błaszczyków, ukrycie ich 8-letniego syna Henia i nauczenie go bajki o żydowskich porywaczach. Pasowskiego, a potem również ojca Henia Walentego Błaszczyka, oskarżano o przynależność do Narodowych Sił Zbrojnych, które jakoby miały stać za spiskiem. Z braku dowodów wersję tę zastąpiono obwinieniem szeroko pojętej „reakcji” i „najemników polskiej szlachty”. To niespójne stanowisko komunistów plus utajnienie wszystkich procesów pogromszczyków (poza pierwszym lipcowym, zakończonym 9 wyrokami śmierci), a przede wszystkim zapis cenzury, którym na wiele dekad obłożono pogrom, uruchomiły największą lawinę domysłów.

Najpopularniejsze były dwie teorie: hipoteza o komunistycznej prowokacji z udziałem NKWD i druga – o spisku syjonistów usiłujących nakłonić Żydów do wyjazdu do Palestyny. Ich kombinację znajdujemy w raporcie biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka, przekazanym ambasadorowi amerykańskiemu w Polsce Arthurowi Bliss-Lane’owi jesienią 1946 r. Czytamy w nim, że „pewne komunistyczne czynniki żydowskie w porozumieniu z opanowanym przez siebie Urzędem Bezpieczeństwa” postanowiły wykorzystać przypadki ginięcia dzieci, „aby wywołać pogrom”. Miał on przynieść komunistom potrójną korzyść: „Dowód potrzeby emigracji Żydów do własnego kraju, (…) dowód opanowania społeczeństwa polskiego przez antysemityzm i faszyzm i wreszcie (…) dowód reakcyjności Kościoła, którego zabijający byli członkami”.

Pomocnik Historyczny „100 pytań na 100 lat” (100134) z dnia 09.07.2018; PRL; s. 67
Reklama