67. Czy którykolwiek z rządów komunistycznych realizował polski interes narodowy?
Z polskim interesem narodowym niewątpliwie było zgodnych wiele zmian wprowadzonych przez Władysława Gomułkę w 1956 r. Wymuszone zostały oddolnym naciskiem i groźbą społecznego wybuchu, ale część z nich wynikała też z zapatrywań samego I sekretarza. Dotyczyło to z pewnością zwiększenia autonomii wobec Moskwy i wprowadzenia do polskiego modelu socjalizmu cech znacząco odbiegających od sowieckich wzorów, obowiązujących w zdecydowanej większości krajów satelickich. Gomułka wracał do władzy z jednoznacznym postanowieniem usunięcia z polskiej armii sowieckich generałów i oficerów (z marszałkiem Konstantym Rokossowskim na czele). A także zaprzestania ekonomicznej eksploatacji Polski poprzez wymuszony eksport węgla do ZSRR za ułamek cen światowych, co było wówczas postrzegane jako jeden z kluczowych przejawów zniewolenia przez potężnego sąsiada. Oba postulaty zrealizował.
Gomułka w pierwszych latach po Październiku poszukiwał możliwości prowadzenia bardziej autonomicznej polityki zagranicznej, co w większości przypadków okazało się nierealne, ale stopień zależności od Moskwy nigdy już w PRL nie przybrał takich rozmiarów, jak w okresie stalinowskim. Zerwano także z wszechogarniającą sowietyzacją i rusyfikacją, które przed 1956 r. oznaczały narzucanie sowieckich wzorów we wszystkich dziedzinach, włącznie z kulturą, nauką, szkolnictwem (rosyjskie podręczniki), życiem codziennym. Poszerzenie autonomii kultury, Kościoła, otwarcie Polski na Zachód (to ostatnie dotyczy także ekipy Edwarda Gierka), również można uznać za realizowanie polskiego interesu narodowego. We wszystkich tych przypadkach dochodziło wielokrotnie do regresu, zacieśniania kontroli partii, represji wobec twórców czy Kościoła, ale zakres swobód przez znaczną część środkowego i późnego PRL był i tak większy niż w pozostałych krajach bloku.