Znaczenie wyboru Karola Wojtyły na papieża w październiku 1978 r., a następnie jego pielgrzymka do kraju w czerwcu 1979 r. dla genealogii rewolucji Solidarności i upadku komunizmu wydają się oczywiste. Czy jednak rzeczywiście należy z nimi wiązać początek strajków w sierpniu 1980 r.? Wątpliwe. Rewolucja Solidarności nie wybuchła na terenach, przez które przebiegała trasa pielgrzymki Jana Pawła II. Choć niemal wszyscy Polacy śledzili jej przebieg na ekranach telewizorów, to jednak gdyby siła bezpośredniego oddziaływania papieża była tak duża, to bunt rozpaliłby się w Warszawie, Częstochowie i Krakowie, a nie – jak miało to miejsce – w Lublinie, Gdańsku, Szczecinie. Przyjazd papieża do kraju nie okazał się iskrą zapalną podobną do tej, którą wywołał Ignacy Paderewski, gdy w grudniu 1918 r. przyjechał do Poznania.
W Polsce nie zrealizował się również scenariusz irański, na co liczyła (bądź obawiała się) większość obserwatorów. (Powrót z emigracji do Iranu Ruhollaha Chomeiniego nadał nową dynamikę rewolucji irańskiej). Mało tego, wizyta papieża w 1979 r. nie tylko nie stała się zapłonem dla wybuchu ogólnopolskiego ruchu protestu, ale – jak się zdaje – przygasiła istniejące nastroje buntownicze. Wcześniejsze bunty i rewolty w Polsce wybuchły bez wsparcia Kościoła, można zatem podejrzewać, że system komunistyczny i tak by upadł. A jednak możemy mówić o efekcie papieża: całym kompleksie zmian w sferze społecznych postaw, nastrojów i reakcji psychicznych.
Wybór Karola Wojtyły na papieża i jego pierwsza pielgrzymka zmieniły Polaków. Rozpoczęły wybudzanie społeczeństwa zastygłego w gierkowskim konformizmie. Jak czytamy w jednym z raportów SB: „Jeszcze parę lat temu byłoby nie do pomyślenia, aby w centrum stolicy socjalistycznego państwa zezwolono i jeszcze udzielono pomocy w zorganizowaniu kościelnego nabożeństwa transmitowanego w dodatku w całości przez telewizję”.