74. Czy Solidarność powinna była przejąć władzę w latach 1980–81 zamiast układać się z rządem?
Solidarność powstała w wyniku wielkiego strajku z sierpnia 1980 r., którego centrum znajdowało się w Gdańsku. Tam protest się zaczął, tam zostało wysuniętych 21 postulatów, w tym najważniejszy, domagający się prawa do działania związku zawodowego niezależnego od partii i administracji. Pod koniec sierpnia, solidaryzując się z Gdańskiem, strajkowało w całym kraju ponad 700 tys. ludzi w ok. 700 zakładach, był to więc największy taki protest w dziejach Polski. 31 sierpnia w Gdańsku podpisano porozumienie, na mocy którego powstały niezależne samorządne związki zawodowe. 17 września organizatorzy tych nowych związków z całej Polski zebrali się w Gdańsku i postanowili utworzyć jeden NSZZ Solidarność. Do końca roku w Solidarności skupiło się ok. 9 mln pracowników.
Solidarność była związkiem zawodowym, zarazem jednak wielkim ruchem społecznym na rzecz przywracania autonomii obywateli wobec państwa i budowania samorządności. Nigdy nie wysuwała programu przejęcia władzy w Polsce, bo byłoby to niemożliwe – nie była przygotowana do tego, by pokierować krajem. Ale też działacze związku wiedzieli, że próba obalenia rządów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej musiałaby spowodować sowiecką interwencję zbrojną. Moskwa jasno wyrażała wrogość wobec Solidarności i publicznie gwarantowała nienaruszalność systemu, w którym partia komunistyczna sprawuje władzę w państwie i nad społeczeństwem. W jednym z dokumentów kierownictwo sowieckie określiło próbę naruszania tego systemu jako podważenie ładu będącego konsekwencją II wojny światowej. Obawy przed radykalizmem Solidarności, groźbą sprowokowania przez Polaków sowieckiej interwencji wyrażali także przywódcy państw zachodnich, pragnący utrzymać politykę odprężenia w stosunkach z ZSRR i niezamierzający naruszać zasadniczego, ukształtowanego po wojnie, podziału Europy na strefy wpływów.