Ciężar geografii. Położenie geograficzne zawsze było przekleństwem Polaków. Nie inaczej było podczas I wojny. Wojska rosyjskie, chcąc uderzyć na Wiedeń czy Budapeszt, musiały przejść przez Galicję, której wschodnią część uważano zresztą za integralną część imperium carów. Królestwo Polskie niebezpiecznie wcinało się w pruskie państwo Hohenzollernów, a Prusy Wschodnie – w państwo Romanowów. Jeżeli jednak sztab rosyjski był z góry przygotowany na oddanie części Królestwa i rozpoczęcie zdecydowanej obrony na linii Narwi i Wisły, to Niemcy (a raczej Prusacy) nie mogli sobie za żadną cenę pozwolić na utratę kolebki swojej państwowości. Tak więc oddziały (notabene stosunkowo nieliczne) cesarza Wilhelma, które na początku sierpnia 1914 r. przekroczyły granice Kongresówki, bez problemu zajęły Zagłębie Dąbrowskie, Kalisz, Częstochowę, na początku października Łódź i stanęły na przedpolu Warszawy.
Bitwa pod Tannenbergiem. Opór Rosjan był słaby, szykowali się bowiem do ataku na Prusy Wschodnie. Ofensywa ruszyła 15 sierpnia i chociaż niemieccy stratedzy od dawna analizowali różne warianty takiej operacji, oddziały carskie wdarły się w głąb Prus, wzbudzając panikę w Berlinie i skłaniając do zmiany dowództwa armii walczącej nad jeziorami mazurskimi. Objął je doświadczony marszałek Paul von Hindenburg, którego szefem sztabu został zdolny organizator gen. Erich Ludendorff. Wykorzystali przewagę technologiczną i logistyczną (kolej) swoich oddziałów, sprawniejsze wywiad i łączność, do połowy września wypierając Rosjan z prawie całych Prus Wschodnich i zadając im olbrzymie straty.
Cesarska propaganda wojenna wykorzystała to błyskawicznie. Jako że decydujące zwycięskie starcie toczyło się w pobliżu historycznego Grunwaldu, nazwano je bitwą pod Tannenbergiem, mającą zniwelować klęskę sprzed pięciuset lat.