Przejdź do treści
Reklama
Reklama
Pomocnik Historyczny

Listopadowa niepodległość

Zrzucanie niemieckich szyldów w Warszawie, 10 listopada 1918 r. Zrzucanie niemieckich szyldów w Warszawie, 10 listopada 1918 r. AN
Śpiewano w Legionach: „I ni z tego, ni z owego, będzie Polska na pierwszego”. Piosenka nie precyzowała ani roku, ani nawet miesiąca, w którym ten akt sprawiedliwości dziejowej ma się dokonać. Historia wyznaczyła listopad 1918 r.
Odezwa Rady Regencyjnej z 12 listopada 1918 r. o przekazaniu władzy Józefowi Piłsudskiemu; odezwa Polskiej Komisji Likwidacyjnej, Kraków, październik 1918 r.; manifest Tymczasowego Rządu Ludowego Polski, Lublin, listopad 1918 r.; dodatek nadzwyczajny „Kuriera Warszawskiego” z 22 października 1918 r. o powołaniu przez Radę Regencyjną rządu Jana Świeżyńskiego.Polona Odezwa Rady Regencyjnej z 12 listopada 1918 r. o przekazaniu władzy Józefowi Piłsudskiemu; odezwa Polskiej Komisji Likwidacyjnej, Kraków, październik 1918 r.; manifest Tymczasowego Rządu Ludowego Polski, Lublin, listopad 1918 r.; dodatek nadzwyczajny „Kuriera Warszawskiego” z 22 października 1918 r. o powołaniu przez Radę Regencyjną rządu Jana Świeżyńskiego.

Rozpad monarchii Habsburgów. Jesienią 1918 r. klęska państw centralnych była już oczywista. Monarchia austro-węgierska zaczęła się rozpadać. W połowie października cesarz Karol I, nieudany następca Franciszka Józefa I, wydał manifest o przekształceniu Austrii w państwo związkowe. Stwierdzał w nim, że „nie przesądza się przez to bynajmniej zjednoczenia polskich obszarów Austrii z niepodległym państwem polskim”. Trudno o wyraźniejszy sygnał, że rezygnuje z Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Na polską reakcję nie przyszło długo czekać.

Śląsk Cieszyński. 19 października powstała Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego. Dopiero jednak 30 października ogłosiła objęcie władzy na Śląsku Cieszyńskim, a następnego dnia rozbrojono garnizon austriacki w Cieszynie. Podstawowym problemem był podział Księstwa Cieszyńskiego pomiędzy Polaków i Czechów. Początkowo wydawało się, że polska Rada Narodowa potrafi porozumieć się ze swoim czeskim odpowiednikiem.

Kraków. 28 października posłowie polscy do parlamentu wiedeńskiego powołali w Krakowie Polską Komisję Likwidacyjną. Tego samego dnia proklamowano w Pradze powstanie Czechosłowacji. Następnego dnia ogłoszono w Zagrzebiu zerwanie związków Chorwacji z Węgrami i utworzenie państwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (SHS, późniejsza Jugosławia). 30 października wybuchła na Węgrzech rewolucja. Monarchia habsburska rozpadła się jak domek z kart. W nocy z 30 na 31 października słabe oddziały Polskiej Komisji Likwidacyjnej rozbroiły, bez walki zresztą, oddziały austriackie i opanowały Kraków.

Lwów. Następnej nocy oddział dowodzony przez kapitana Strzelców Siczowych obsadził bez walki ważniejsze gmachy we Lwowie, przejmując kontrolę nad miastem, w którym stacjonowało ok.

Pomocnik Historyczny „Niepodległość 1918” (100136) z dnia 27.08.2018; Spełnienie; s. 58
Reklama