Pomocnik Historyczny

Ustawodawstwo społeczne

Polityka społeczna II Rzeczpospolitej

Zbiórka pieniędzy pod hasłem „Gwiazdka dla dzieci bezrobotnych”, Warszawa, grudzień 1937 r. Zbiórka pieniędzy pod hasłem „Gwiazdka dla dzieci bezrobotnych”, Warszawa, grudzień 1937 r. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Relatywnie biedne państwo starało się być aktywne w obszarze praw pracowniczych, opieki i ubezpieczeń społecznych.
Obchody 10-lecia żłobka w Dąbrowie Górniczej, 1931 r.Narodowe Archiwum Cyfrowe Obchody 10-lecia żłobka w Dąbrowie Górniczej, 1931 r.

Stosunki pracy. Fundamentalne znaczenie dla regulacji stosunków pracy w II RP miał ogłoszony 7 listopada 1918 r. manifest rządu lubelskiego. Zapisana w nim zasada ośmiogodzinnego dnia pracy była nowoczesnym standardem, do którego realizacji wzywali socjaldemokraci w całej Europie. Deklaracja rządu została potwierdzona przez parlament w przyjętej w 1919 r. ustawie. Określała ona czas pracy w wymiarze tygodniowym na 46 godzin (w tym mieściła się tzw. angielska sobota z sześciogodzinną dniówką). Za nadgodziny, a także pracę w niedzielę, święta i w nocy pracownicy musieli zaś otrzymywać dodatkowe wynagrodzenie.

W latach 30., w wyniku kryzysu gospodarczego, polityka społeczna państwa ulegała stopniowej zmianie. Czas pracy został wydłużony, zlikwidowano m.in. angielską sobotę, o połowę obniżono dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych. Ofiarą antydemokratycznego kursu obozu sanacyjnego padło również przyjęte na początku lat 20. liberalne prawo dotyczące działalności związków zawodowych. Wydany przez prezydenta Ignacego Mościckiego dekret o stowarzyszeniach z 1932 r. znacząco ograniczył prawo do strajków. Wprowadzał on w życie klauzulę o „zagrożeniu bezpieczeństwa spokoju lub porządku publicznego”, która umożliwiała nie tylko uznanie danego strajku za nielegalny, ale również zawieszenie całego związku zawodowego.

Długość urlopów regulowała ustawa z 1922 r. Na jej mocy urlop robotnika fabrycznego określono na osiem dni po roku pracy, a piętnaście dni po trzech latach. Pracownikowi umysłowemu już po roku przysługiwał natomiast miesiąc wolnego. Ustawa nie obejmowała robotników rolnych, którzy znaleźli się tym samym na marginesie ustawodawstwa pracy. Ale i tak ustawowe zagwarantowanie pracownikom prawa do płatnego urlopu wyróżniało II RP na tle takich krajów, jak Stany Zjednoczone czy Wielka Brytania, gdzie takie rozwiązanie nie obowiązywało.

Pomocnik Historyczny „Niepodległość 1918” (100136) z dnia 27.08.2018; Dzieło; s. 123
Oryginalny tytuł tekstu: "Ustawodawstwo społeczne"
Reklama