Pomocnik Historyczny

Chazarowie

Przykład sztuki chazarskiej, VII/VIII w. Przykład sztuki chazarskiej, VII/VIII w. Getty Images
Zapomniani alianci zapomnianego imperium.
Oblężenie środkowoazjatyckiej twierdzy przez Chazarów; miniatura średniowieczna.Alamy Oblężenie środkowoazjatyckiej twierdzy przez Chazarów; miniatura średniowieczna.

Skuteczna pomoc stepowców. W jednym z najbardziej dramatycznych momentów w dziejach Bizancjum, przypadających na pierwszą połowę panowania cesarza Herakliusza (610–641), pojawił się egzotyczny sojusznik. Był nim potężny władca stepowych ludów z północy, który uczynił wobec cesarza niezwykły gest porównywalny z darem chana Tatarów ofiarującego czambuł zagończyków, powierzonego, jak pamiętamy z „Potopu” Henryka Sienkiewicza, Kmicicowi, aby ów walczył ze szwedzkimi najeźdźcami. Autokrator Rzymian otrzymał dar znacznie hojniejszy niż Jan Kazimierz. Jeśli polskiemu królowi ofiarowano tylko 400 Tatarów, to Herakliuszowi stepowy sojusznik podarował aż 40 tys. srogich, zaprawionych w bojach kawalerzystów. Według opisu kronikarza Teofanesa (VIII/IX w.) mieli paść na twarz przed cesarzem Bizancjum, deklarując mu wierność w walce z Persami.

Pomoc stepowców okazała się bardzo skuteczna. Cesarz pokonał ostatecznie Persów i odzyskał w 628 r. Ziemię Świętą wraz z drzewem Krzyża Świętego. Z rąk jego sojuszników mocno jednak ucierpieli chrześcijańscy poddani szacha w Gruzji i Armenii. Po latach tutejsi kronikarze będą ze zgrozą wspominać grabieże i okrucieństwa wojowników z północy, dostrzegając w nich nadejście Sądu Ostatecznego. Herakliusz bowiem nie zdołał, jak miał to czynić pan Kmicic, powstrzymać krwiożerczości swoich sojuszników.

Pochodzenie Chazarów. Groźnych wojowników z zakaukaskich stepów Teofanes przedstawił jako Chazarów. Jest to nieporozumienie powtarzane w dzisiejszych opracowaniach. Sojusznikiem Herakliusza był w rzeczywistości władca zachodnich Turków – T’ong-jagbu. Jego przodkowie utworzyli w połowie VI w. imperium rozciągające się wzdłuż stepów Eurazji. T’ong-jagbu był ostatnim silnym władcą jego zachodniej części.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Bizancjum” (100145) z dnia 11.03.2019; Bizancjum cz. II; s. 62
Reklama