Pomocnik Historyczny

Woźnice i kibice

Wyścigi rydwanów w Bizancjum

Tereny hipodromu w Stambule (Konstantynopolu) na obrazie z połowy XIX w. Tereny hipodromu w Stambule (Konstantynopolu) na obrazie z połowy XIX w. Getty Images
Rywalizacja w wyścigach rydwanów budziła tak ogromne namiętności, że badacz Norman Baynes nie wahał się napisać, iż społeczeństwo bizantyńskie miało dwu bohaterów: obok świętego ascety – zwycięskiego woźnicę.
Wyścigi rydwanów; mozaika z ok. III w.Getty Images Wyścigi rydwanów; mozaika z ok. III w.

Wyścigi. W Bizancjum wyścigi rydwanów odbywały się we wszystkich dużych miastach. O ich popularności świadczą, używane przez ludzi pióra, porównania nawiązujące do świata hipodromu. U Jana Chryzostoma (IV/V w.) czytamy o prorokach jako woźnicach prawdy, o apostołach jako koniach Boga, o Kościele jako hipodromie duchowym itd.

Woźnicom kibicowały wszystkie grupy i klasy społeczne. W hipodromie gościli zarówno przedstawiciele arystokracji, rzemieślników, jak i biedoty miejskiej. Wspomniany Jan Chryzostom żalił się, że jego wierni nie potrafią wymienić czterech ewangelistów, lecz doskonale znają imiona woźniców i rodowody koni. Urzędnicy, obejmujący stanowiska w nowym miejscu, dla pozyskania sobie sympatii zabierali do nowych miejsc urzędowania konie i woźniców z obszaru, którym zarządzali poprzednio, dopóki nie zakazano takich praktyk. Opowiadano, że Antioch i Ksenofont, dwaj zamożni mieszkańcy stolicy, zgodzili się sprzedać swe domy cesarzowi Justynianowi (527–565) po niekorzystnej cenie. Pierwszy w obawie, że jeśli zostanie uwięziony, nie obejrzy gonitw, drugi pod warunkiem że przed wyścigiem czterej woźnice złożą mu pokłon. Także Konstantyn V (741, 743–775), Teofil (829–842) i Michał III (842–867) byli miłośnikami wyścigów. Duchowieństwu i szanującym się kobietom zabronione było pojawianie się w hipodromie. Jednak ponawiane często zakazy mogą świadczyć o tym, jak duża była pokusa, by je omijać.

Fakcje. Bizantyńczycy kibicowali woźnicom, których kolorowe stroje sygnalizowały przynależność do określonej fakcji cyrkowej (demu). W Konstantynopolu istniały cztery demy, nazywane – od barw strojów noszonych przez reprezentujących je zawodników – Błękitnymi (Niebieskimi), Zielonymi, Białymi i Czerwonymi.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Bizancjum” (100145) z dnia 11.03.2019; Bizancjum cz. II; s. 70
Oryginalny tytuł tekstu: "Woźnice i kibice"
Reklama