Pomocnik Historyczny

W jarzmie Ligi Świętej

Rosnąca potęga sąsiadów

Traktat karłowicki, kończący wojnę z Turcją w 1699 r., rycina z epoki. Traktat karłowicki, kończący wojnę z Turcją w 1699 r., rycina z epoki. BEW
Sojusz z Habsburgami na dłuższą metę przyniósł Rzeczpospolitej więcej szkód niż korzyści: umocnienie się przyszłych państw rozbiorowych.

Umocnienie się Moskwy. Zwycięstwo wiedeńskie zaowocowało podpisaniem w Linzu 5 marca 1684 r. Ligi Świętej, do której obok Rzeczpospolitej i Świętego Cesarstwa Rzymskiego Habsburgów przystąpiły Wenecja oraz papiestwo. Strona polska zobowiązywała się przyciągnąć do ligi także Moskwę, co skończyło się niekorzystnymi ustępstwami. Relacje z Rosją były trudne, bo wbrew ustaleniom traktatu andruszowskiego (kończącego trzynastoletnią wojnę polsko-rosyjską w 1667 r.) car nie oddał Polsce Kijowa. Wobec zaangażowania się Sobieskiego w plany opanowania dla królewicza Jakuba księstw naddunajskich (zbrojne wyprawy na Mołdawię) nie można było zaogniać relacji z Moskwą. Pogodzono się więc z definitywną utratą Smoleńska i Kijowa. Traktat podpisany przez Krzysztofa Grzymułtowskiego, wojewodę poznańskiego, 6 maja 1686 r. stanowił o ostatecznym przekazaniu Moskwie lewobrzeżnej Ukrainy, siewierszczyzny, czernihowszczyzny i smoleńszczyzny. Trzeba zgodzić się ze znawcą epoki Zbigniewem Wójcikiem, że układ ten był wielką klęską dyplomacji polskiej i króla.

Także ustępstwa w kwestii wyznawców prawosławia w Rzeczpospolitej dawały Moskwie możliwość ingerencji w wewnętrzne sprawy państwa polsko-litewskiego. Sobieski zdawał sobie sprawę, że nie może prowadzić wojny jednocześnie z Turcją i Rosją, tym bardziej że działania wojenne przeciw Porcie zyskały poparcie szlachty czułej na hasło obrony religii chrześcijańskiej, dążącej do odzyskania utraconych majątków na Podolu i Kamieńca Podolskiego. Do zawiązanej ligi zamierzał Sobieski wciągnąć Persję i Chanat Krymski, ale plany te zakończyły się porażką. Nie udało się także opanować księstw naddunajskich; a kolejne wyprawy do Mołdawii kierowane bądź przez Sobieskiego, bądź przez hetmana Jabłonowskiego kończyły się niepowodzeniem.

Pomocnik Historyczny „Jan III Sobieski” (100152) z dnia 15.07.2019; Konteksty; s. 85
Oryginalny tytuł tekstu: "W jarzmie Ligi Świętej"
Reklama