Kryteria doboru. Z dworów, zamków i pałaców położonych w rozległych dobrach Sobieskiego do naszych czasów zachowały się tylko niektóre, a i te po śmierci króla ulegały przebudowom. Drewniany dwór w Sobieskiej Woli na Lubelszczyźnie, od której Sobiescy herbu Janina przyjęli swoje nazwisko, rozebrano w 1939 r., a część murowana została zdewastowana po reformie rolnej. Nie istnieje pałac Marywil zaprojektowany w Warszawie ku upamiętnieniu wojennych zwycięstw króla przez Tymana z Gameren na zlecenie Marii Kazimiery. Zniszczeniu uległy liczne rezydencje myśliwskie. Na rok przed śmiercią władcy spłonął całkowicie Pałac Kazimierzowski w Warszawie, który swą obecną postać zawdzięcza odbudowie w duchu klasycystycznym po II wojnie światowej. Ruiną jest zamek w Pomorzanach na Ukrainie – odziedziczona przez Sobieskiego po ojcu ufortyfikowana budowla wielokrotnie odbijana z rąk Tatarów. Zasadniczo zmienił swą postać pałac Sobieskich w Lublinie – dziś eklektyczny; jego dawną wysoką wieżę, nakrytą kopułą z hełmem, można wypatrzyć na miedziorycie z 1618 r., najstarszej panoramie miasta.
Poniższy subiektywny wybór monarszych rezydencji, uporządkowany w miarę możliwości chronologicznie (od miejsca urodzin króla do miejsca jego śmierci), tych radykalnie zmienionych lub nieistniejących budowli nie uwzględnia. Zebrano tu zamki i pałace, które król bardziej od innych sobie upodobał, które nie tylko przetrwały historyczne zawirowania, ale również zachowały w pewnym stopniu wygląd, jaki miały w czasach Sobieskiego.
Zamek w Olesku (dzisiejsza Ukraina, obwód lwowski)
Jan III urodził się w tej fortecy wzniesionej ok. 1599 r. z muru kamiennego i cegły na stromym wzgórzu, które otaczał bagnisty teren. Postawiona na planie owalu, składała się z dwóch półowalnych, dwukondygnacyjnych skrzydeł mieszkalnych o wysokich piwnicach oraz czworobocznej wieży z hełmem, która łączyła oba skrzydła od frontu.