Druga wojna światowa stała się pierwszym w historii totalnym konfliktem zbrojnym, choć używano tego pojęcia już w stosunku do wydarzeń lat 1914–1918. Świadczyło to o braku wyobraźni, czym będzie prawdziwa wojna totalna.
W dwóch obszarach tworzyła ona zupełnie nową sytuację. Po pierwsze, rozwój nowoczesnych technik militarnych pozwalał nie tylko w krótkim czasie i z dużą szybkością przenosić przy pomocy sił pancernych i zmotoryzowanych działania wojenne o setki kilometrów w głąb kraju przeciwnika, ale również nękać ludność cywilną, znajdującą się na głębokim zapleczu. Po drugie, niezależnie od działań wojennych, również na obszarach okupowanych traktowano albo całą ludność, albo wielkie jej grupy – określane narodowymi, rasowymi lub klasowymi kryteriami – jako wrogów, niszczono lub sprowadzano do roli niewolników.
By przygotować się do wojny totalnej, trzeba było już przed jej wybuchem dysponować argumentami ideologicznymi oraz środkami masowego przekazu, umożliwiającymi propagowanie tych argumentów. Trzeba też było wytworzyć przynajmniej podstawy takiej organizacji życia społecznego i gospodarczego, które umożliwiałyby pełną mobilizację zasobów ludzkich i materialnych dla celów wojennych.
Nietrudno dostrzec, że zupełnie inny był zakres i poziom przygotowań do wojny w tych krajach, w których dyktatury wprowadziły zasadę nieograniczonych kompetencji władzy, a więc w narodowosocjalistycznych Niemczech, faszystowskich Włoszech i komunistycznym Związku Radzieckim; inny w krajach tak zwanych dyktatur autorytarnych, gdzie ludności pozostawiano co najmniej znaczną swobodę życia osobistego, ale często też choćby margines swobód politycznych; jeszcze bardziej różniły się od obu rodzajów dyktatur europejskie demokracje.
Ideologia i propaganda
Ideologią, która przygotowywała do wojny totalnej, dysponowały niewątpliwie Niemcy.