Pokłosiem II wojny światowej było przesunięcie Śląska na politycznej mapie Europy oraz wielkie wysiedlenia i przesiedlenia powoduje przenicowanie tkanki narodowej i społecznej regionu.
Po Odrę i Nysę. Ziemie śląskie, poza skrawkami leżącymi w Czechosłowacji, znalazły się w 1945 r. w całości w Polsce. Nie tworzyły one jednak spójnej całości. Pierwsza część to przedwojenne województwo śląskie ze stolicą w Katowicach, autonomiczna jednostka w ramach II RP z własnym sejmem. Jeszcze dziś dla wielu Polaków Śląsk to jego wschodnia część, pokryta kopalniami i zakładami przemysłu ciężkiego.
Druga część ziem śląskich w połowie XX w. to Śląsk Opolski (Środkowy), dotąd niemiecki, o bardziej rolniczym charakterze.
