Pomocnik Historyczny

Uczeni z tej ziemi

Kuźnia nobli

Noblowski dyplom Fritza Habera, 1918 r. Noblowski dyplom Fritza Habera, 1918 r. Alamy
Ze Śląska wywodzi się lub było z nim związanych aż 15 noblistów, w większości pochodzenia żydowskiego, z tego 10 ściśle związanych z Uniwersytetem Wrocławskim.
Polityka

Region Nobla. Kiedy w 1901 r. ustanawiano Nagrodę Nobla, Śląsk był niemiecki. Obowiązujący niemal od wieku przymus szkolny zniósł z powierzchni tego regionu analfabetyzm niemal do zera. Szkoły wyższych stopni mnożyły się, a Królewski Uniwersytet – Wszechnica Wrocławska, od 1911 r. Śląski Uniwersytet Fryderyka Wilhelma – miał rangę najlepszego w państwie. – Nie ma drugiego regionu w Europie, który wydałby tylu laureatów Nobla – mówi dr Maciej Łagiewski, dyrektor Muzeum Miejskiego we Wrocławiu, w którym w 1997 r. otwarto Galerię Wielkich Wrocławian. – O wszystkim decydował wielki przemysł i jego potrzeby – naturalne podłoże nauk, szczególnie fizykochemicznych.

Śląscy nobliści zdobywali laur w latach 1902–99 w barwach Niemiec i USA. Opowiemy o nich – i współczesnym ich odkrywaniu na Śląsku – w porządku alfabetycznym.

Kurt Adler (1902–58).

Szybko – gdy już można było – swoim noblistą pochwalił się Chorzów, niegdysiejsza Królewska Huta. W 1994 r. na murze rodzinnego domu Adlera i na ścianie szkoły, do której uczęszczał, odsłonięto tablice pamiątkowe. Zawsze podkreślał, że jest Niemcem – Górnoślązakiem. Nagrodę Nobla z zakresu chemii otrzymał w 1950 r. wraz z prof. Otto Dielsem (którego był niegdyś studentem) – za odkrycie i badania nad reakcjami skoordynowanymi z udziałem dienów, które znacząco przyspieszyły rozwój chemii organicznej. W powojennych upokorzonych Niemczech było to wielkie wydarzenie, które ułatwiło powrót niemieckiej nauki na międzynarodowe salony. W 1979 r. imieniem Adlera nazwano jeden z księżycowych kraterów, a 27 lat później krater towarzyszący został ochrzczony mianem Adler E.

Johannes Georg Bednorz (ur.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Śląska” (100153) z dnia 05.08.2019; W stronę Polski; s. 128
Oryginalny tytuł tekstu: "Uczeni z tej ziemi"
Reklama