Karaibska matryca. Do połowy XVI w. Hiszpanie dokonali podboju najbardziej zaludnionych i najbogatszych ziem Nowego Świata, przede wszystkim dwóch wielkich imperiów – Azteków oraz Inków, na których bazie powstały dwa hiszpańskie wicekrólestwa: Nowej Hiszpanii oraz Peru. Przez kolejne 200 lat utrwalili i rozwinęli stworzone bezpośrednio po konkwiście instytucje kolonialne. Brzemienny w skutkach okazał się pierwszy etap podboju, na Karaibach. Przyjęte wówczas rozwiązania, dotyczące wszystkich sfer życia, od form lokalnego rządu, przez zasady handlu, aż do języka opisu nowej rzeczywistości, powielano później na kolejnych zawłaszczanych terytoriach.
Handel czy podbój. Początkowo kolonizacja dokonywała się w napięciu między dwiema tendencjami. Pierwsza to tradycja włosko-portugalska, nastawiona na wymianę handlową z tubylcami, druga zaś to hiszpańska rekonkwista, zakładająca opanowanie nowych terytoriów, ich zasiedlenie i włączenie do Korony. Nakładała się na to rywalizacja między organizującymi odkrywcze wyprawy Hiszpanią i Portugalią. Po sukcesie pierwszej wyprawy z 1492 r. Kolumb myślał o założeniu faktorii na Hispanioli, eksploracji złóż złota, odkryciu i zbadaniu kolejnych terytoriów i zlokalizowaniu nowych partnerów do prowadzenia korzystnej wymiany handlowej. Tymczasem dla władców Hiszpanii ważne było przede wszystkim utrwalenie obecności na już odkrytych ziemiach oraz obrona przed ewentualnymi zakusami ze strony Portugalii.
Zasadniczym celem drugiej wyprawy Kolumba z 1493 r. nie był jeszcze rozwój osadnictwa, niemniej jednak jej uczestnicy zabrali ze sobą na Hispaniolę nasiona oraz zwierzęta, co umożliwiło rozpoczęcie uprawy i hodowli gatunków znanych w Europie. W 1495 r. Korona dała pierwszy impuls do osiedlania się w kolonii.