Na progu niepodległości. Działania zbrojne prowadzone przez kreolsko-metyskie elity podczas wojen o niepodległość wymagały mobilizowania wszystkich potencjalnych sojuszników, w tym Indian. Robiono to, wykorzystując gotowość tubylców do walki z nadużyciami administracji kolonialnej i głosząc hasła równości dla wszystkich mieszkańców bez wyjątku. Dotychczas Indianie i Hiszpanie żyli rozdzieleni systemem kastowym i systemem prawnym, który z jednej strony ograniczał prawa Indian, z drugiej miał – w imieniu króla – chronić autochtonów przed nadmierną eksploatacją.
Wraz z niepodległością zniknął podział na tzw. republikę Indian i republikę Hiszpanów (określeń tych używano już w II połowie XVI w. dla podkreślenia, że prawa, którym podlegali Indianie i Hiszpanie, były inne). W 1821 r. w Limie, stolicy jednego z wyzwolonych wicekrólestw, José de San Martín ogłosił, iż nie będzie już tubylców ani Indian, lecz Peruwiańczycy, „dzieci i obywatele Peru”. Choć niejednokrotnie Indianie zasilali oddziały partyzanckie walczące z rojalistami, to tubylczy mieszkańcy nie byli przekonani, że władza Kreolów i Metysów poprawi ich los. W czasie tzw. wojny do śmierci (Guerra a Muerte), pomiędzy 1818 a 1824 r., oddziały Mapuczów były obecne po obydwu stronach konfliktu. Poczucie zagrożenia nadchodzącą zmianą wyrażało się w stwierdzeniu: „Król jest dobry, ma mnóstwo ziemi. Chilijczycy są biedni, ukradną twoją”. Już trzy lata po odzyskaniu niepodległości podobne obawy i postawy Indian peruwiańskich potwierdził dekret umożliwiający sprzedaż ziem wspólnotowych. Kreole mogli także nabywać parcele, którym nie przypisano tubylczych właścicieli. W 1826 r. przywrócono trybut zniesiony przez San Martina. W niektórych okresach był on źródłem nawet 40 proc.