Okres osmański: odzyskiwane stulecia
Historia Arabów pod panowaniem osmańskim
Okres osmański
Arabowie znikają ze stron szkolnych podręczników zazwyczaj ok. 1258 r., by następnie znienacka pojawić się w okolicach XIX w. W powszechnej opinii, czasy po zniszczeniu przez Mongołów kalifatu to nieciekawy okres upadku kultury i cofania się w rozwoju społeczeństw arabskich. Podbicie Granady przez wojska hiszpańskie w 1492 r. i opanowanie większości terenów arabskojęzycznych przez Turków osmańskich w początkach XVI w. wyznaczać zaś mają moment ostatecznego podporządkowania się Arabów najeźdźcom i kres ich łączności z dawną świetnością. Z pewnością wspomniane wydarzenia stanowią poważne cezury w historii Arabów i doprowadziły do wielkich zmian w stosunku do czasów kalifatu. Zmiany te nie powinny być jednak w prosty sposób odczytywane jako upadek świetnej kultury, a należy je raczej traktować jako jeden z etapów jej rozwoju.
Dzisiejsza sytuacja polityczna w świecie arabskim sprawia, że do badania historii Arabów pod panowaniem osmańskim należy podchodzić ze szczególną ostrożnością. Z jednej strony można usłyszeć głosy nacjonalistów arabskich, mówiących o kilkuwiekowej okupacji tureckiej, mające na celu przede wszystkim skonfrontowanie ze sobą Osmanów i Arabów, co w konsekwencji deformuje obraz historii; z drugiej zaś natykamy się na badaczy, którzy próbują zajmować się Arabami w okresie nowożytnym (według europejskiego podziału epok) niemal zupełnie ignorując Turków. Oba podejścia nie oddają sprawiedliwości rzeczywistym stosunkom społeczno-politycznym w imperium. Powiązania między społeczeństwami arabskim a tureckim, między kulturą arabską a turecką, wreszcie między Arabami a administracją sułtańską były tak liczne i złożone, że pominięcie któregokolwiek z elementów tych zależności z góry skazuje badacza na niepowodzenie. Jedynym rozsądnym rozwiązaniem, jeśli chodzi o czasy nowożytne, jest pisanie historii Arabów w kontekście osmańskim.