Pomocnik Historyczny

Handel pod żaglami

Średniowieczne statki handlowe

Model knary. Model knary. AN
Najpopularniejsze średniowieczne typy statków bałtyckich.

Knary. Klasyczne skandynawskie statki towarowe, knary, były mniej smukłe od okrętów wojennych, miały równie niewielkie zanurzenie, ale mocniejszą konstrukcję, dzięki czemu lepiej nadawały się do pływania po pełnym morzu (dł. 14–22 m, szer. 4–6 m, a stosunek długości do szerokości wynosił od 3:1 do 5:1). Osią konstrukcyjną szkieletu statku była stępka, do której przytwierdzano wykonane z pojedynczych kawałków drewna dziobnicę i stewę rufową. Kadłub o poszyciu zakładkowym był zrobiony z dartych wzdłuż pnia desek o długości równej długości całego statku. Do zrobienia takich desek nadawały się tylko proste, pozbawione sęków pnie, więc był to drogi materiał. Nachodzące na siebie deski poszycia przytwierdzano do kilu, dziobnicy i stewy rufowej gwoździami. Knary miały wyższe burty niż jednostki wojenne, ponieważ polegały głównie na napędzie żaglowym. Statki te były wyposażone w umieszczony na śródokręciu maszt z żaglem rejowym. Do sterowania jednostką służyło umieszczone na prawej burcie wiosło sterowe. Choć statki miały kilka stanowisk dla wioślarzy, wioseł używano głównie przy wchodzeniu i wychodzeniu z portu oraz przy zwrotach i zmianach kursu względem wiatru.

Z czasem, by sprostać potrzebom szybko rozwijającego się handlu, w knarrach zaczął się zmieniać przekrój poprzeczny – te skośnodenne jednostki stawały się coraz bardziej wybrzuszone i dzięki temu zwiększała się ich ładowność. Półpokład był z przodu i z tyłu, a ładunek umieszczano na pozbawionym pokładu śródokręciu. Jeden z zachowanych knarrów z początku XI w., który współcześnie nazwano „Skuldelev I”, ma długość 16 m i szerokość 5 m. Mógł przewieźć ok. 24 t ładunku, a żagiel o powierzchni 80–85 m kw. pozwalał na rozwinięcie prędkości do 6 węzłów.

Knary, które w XI i XII w.

Pomocnik Historyczny „Dzieje wokół Bałtyku” (100168) z dnia 01.06.2020; Średniowiecze; s. 24
Oryginalny tytuł tekstu: "Handel pod żaglami"
Reklama