Pomocnik Historyczny

Zachodnie rubieże

Osadnictwo skandynawskich królestw

Duńska stacja wielorybnicza na Grenlandii; obraz z XVII w. Duńska stacja wielorybnicza na Grenlandii; obraz z XVII w. Getty Images
Skandynawowie epoki wikingów dali początek osadnictwu na atlantyckich wyspach: Islandii, Grenlandii, Szetlandach, Orkadach i Wyspach Owczych.
Pomnik Ingólfura Arnarssona, norweskiego wikinga, który uchodzi za pierwszego stałego osadnika na Islandii; rzeźba z 1924 r., Reykjavík.Alamy Pomnik Ingólfura Arnarssona, norweskiego wikinga, który uchodzi za pierwszego stałego osadnika na Islandii; rzeźba z 1924 r., Reykjavík.

Wolne republiki chłopów. Powodowani chęcią zdobycia ziemi zdatnej pod uprawę i pastwisk, odnalezienia miejsca, które zapewni byt ich rodzinom, czy też dążąc do uzyskania politycznej niezależności, Skandynawowie udawali się na kolejne wyprawy po wzburzonych wodach Oceanu Atlantyckiego. Przybywając wraz z całym dobytkiem na położone na morzu wyspy, skandynawscy bøndes (wolni chłopi) nie tylko brali w posiadanie nowe ziemie, ale (często w skrajnych warunkach klimatycznych) tworzyli nowe społeczności – według znanych sobie wzorców. W większości przypadków funkcjonowały one na zasadach wolnych republik chłopskich – nie przekazując władzy politycznej w ręce króla czy któregokolwiek z jarlów (wodzów).

I choć w przypadku Grenlandii z powodu trudnych warunków przyrodniczych północnoeuropejskie osadnictwo nie przetrwało do końca średniowiecza – to właśnie stąd Skandynawowie mieli dotrzeć aż do Ameryki na długo przed Kolumbem. Według sagi o Grenlandczykach (i o Eryku Rudym), podążając szlakiem odkrytym przez Bjarniego Herjólfssona, niejaki Leif Eiriksson (Szczęśliwy) miał odkryć trzy krainy: Helluland (Krainę Kamieni), Markland (Krainę Lasów) i Vinland (Krainę winorośli). Wyruszając ok. 1002 r. w podróż na zachód, Leif dotarł prawdopodobnie do Ziemi Buffina i na półwysep Labrador oraz przypuszczalnie do Nowej Fundlandii.

Założyciele skandynawskich kolonii na wyspach Atlantyku pochodzili przede wszystkim z obszaru dzisiejszej Norwegii. Wydaje się, że migracja związana z poszukiwaniem nowych obszarów zdatnych pod uprawę roli musiała przybierać niekiedy znaczące rozmiary. Udając się wraz z całym dobytkiem w dalekie wyprawy morskie, osadnicy wielokrotnie zbaczali z kursu, często błądzili, przybywając do miejsc odległych od celu podróży, lub ginęli w trakcie pełnych niebezpieczeństw rejsów.

Pomocnik Historyczny „Dzieje wokół Bałtyku” (100168) z dnia 01.06.2020; Średniowiecze; s. 46
Oryginalny tytuł tekstu: "Zachodnie rubieże"
Reklama