Pomocnik Historyczny

Bój o Bałtyk

Teatr walk na morzu Bałtyckim

Statki w hanzeatyckim Hamburgu. By do zachodniej Europy dotarło drewno, wosk, zboże z Kujaw, Mazowsza i Litwy, statki musiały przepłynąć Bałtyk. Stąd strategiczna pozycja tego morza. Statki w hanzeatyckim Hamburgu. By do zachodniej Europy dotarło drewno, wosk, zboże z Kujaw, Mazowsza i Litwy, statki musiały przepłynąć Bałtyk. Stąd strategiczna pozycja tego morza. AKG
Na przebieg i charakter konfliktu polsko-litewsko-krzyżackiego znaczący wpływ miała żegluga bałtycka i próby jej monopolizowania w czasach bliskich bitwie pod Grunwaldem.

Bałtyk

Nikt jeszcze nie przywoził skarbów z Ameryki, nie opływał Afryki w drodze do Indii, więc nie porównywano Bałtyku z rozległością oceanów. Świat znany ówczesnym Europejczykom był dość ograniczony. Ale ze względu na trudne do przebycia puszcze, porastające prawie cały kontynent, oraz ubogą sieć dróg szlaki wodne – śródlądowe i morskie – odgrywały daleko większą rolę niż obecnie. W rezultacie morza (Bałtyckie i Północne), poprzez wielkie rzeki na wschodzie Europy, łączyły Orient z rosnącymi w siłę Francją, Hiszpanią czy Anglią. To nie była przeszkoda wodna do przebycia, lecz trudna do odrzucenia szansa na względnie łatwy i dość tani transport. Przy braku stałych, silnych flot państwowych, próby blokowania wyjścia przez Sund czy Wielki Bełt nie mogły mieć trwalszego charakteru, nawet jeśli zabierali się do tego władcy Danii. Zresztą kupcy nie byli wcale uzależnieni od tych cieśnin. Na setki lat przed budową Kanału Kilońskiego wystarczał krótki przeskok lądem z Hedeby na rzekę Eider, by spokojnie spłynąć nią do Morza Północnego u nasady Półwyspu Jutlandzkiego. Pod koniec XIV w. kanał połączył Trawę z Łabą i Lubeka zyskała bezpośrednie połączenie wodne z Hamburgiem.

Dźwig portowy na Motławie w Gdańsku. Ilustracja z XVII w.AKGDźwig portowy na Motławie w Gdańsku. Ilustracja z XVII w.

O co walczono tak zaciekle?

Właśnie w drugiej połowie XIV w. zaczęło się zmieniać w państwach zachodnich postrzeganie pruskiego, polskiego, litewskiego, ruskiego oraz skandynawskiego zaplecza Bałtyku. Drogie i małogabarytowe towary tranzytowe ustępowały stopniowo miejsca tańszym artykułom masowym. Zmiany polityczne doprowadziły do przesuwania się handlu lewantyńskiego z wybrzeży Morza Czarnego (skąd towary podążały wcześniej m.in. do Rusi) na Morze Śródziemne. W Anglii, Niderlandach, Francji oraz na Półwyspie Pirenejskim intensywnie wzrastało zapotrzebowanie na materiały szkutnicze (głównie poszukiwano smoły, paku, konopi, lnu, rudy żelaza, drewna konstrukcyjnego).

Pomocnik Historyczny „1410 Grunwald” (100170) z dnia 13.07.2020; Konflikt; s. 77
Oryginalny tytuł tekstu: "Bój o Bałtyk"
Reklama