Pomocnik Historyczny

Wieża Babel

2144 języki

Urzędnik objaśnia przed lokalem wyborczym zasady głosowania, posługując się plakatem zaprojektowanym tak, aby pomóc także analfabetom, Urungwe, Rodezja, 1979 r. Urzędnik objaśnia przed lokalem wyborczym zasady głosowania, posługując się plakatem zaprojektowanym tak, aby pomóc także analfabetom, Urungwe, Rodezja, 1979 r. Q / Getty Images
Największa baza danych o językach – Ethnologue – podaje, że spośród 7117 języków świata aż 30 proc. (2144) jest używanych w Afryce. Mapa lingwistyczna tego kontynentu odzwierciedla podziały etniczne i kulturowe.
Szkoła w niepodległej Nigerii, lata 60.Getty Images Szkoła w niepodległej Nigerii, lata 60.

Wielość i przenikanie. Istnieje tradycja, by dzielić Afrykę na część północną (arabską) i subsaharyjską – na południe od Sahary. Podział ten jest utrwalony w nauce i odzwierciedla zakres zainteresowań badaczy, którzy deklarują się jako arabiści albo afrykaniści i skupiają każdy na swoim obszarze badań. W Afryce odnaleźć można jednak przykłady etnicznej i językowej różnorodności niespotykane nigdzie indziej na świecie. Pomimo wyraźnych różnic językowo-kulturowych, na Afrykę należy spoglądać jak na jeden kontynent pokryty ściśle sieciami współzależności. Badania historyczno-językowe wskazują, że ludy na południe i na północ od Sahary były ze sobą w stałym kontakcie, a także ulegały wpływom zewnętrznym w wyniku kontaktów z Arabami, Europejczykami, Indusami czy Persami. Świadczą o tym zapożyczenia obecne w językach afrykańskich.

Pismo. Kontakty Afrykanów z Arabami miały dwa ważne następstwa. Po pierwsze, do Afryki dotarł islam, który rozprzestrzenił się na podbitej przez Arabów północy kontynentu. Następnie religia ta zakorzeniła się wśród ludności mieszkającej wzdłuż wschodniego wybrzeża Afryki i na terenach Afryki Zachodniej. Po drugie, wraz z islamem i jego świętą księgą – Koranem – pojawiło się pismo arabskie. Był to dominujący system pisma używany w zislamizowanej Afryce aż do XIX w., gdy kolonizatorzy europejscy zaczęli wprowadzać ortografię łacińską do zapisu języków afrykańskich, wykorzystując wcześniejsze prace chrześcijańskich misjonarzy. Arabski abdżad nie był jedynym systemem pisma znanym w Afryce. Już znacznie wcześniej używano tu rodzimych, m.in. egipskich hieroglifów, pisma meroickiego, berberskiego tifinagh czy alfabetyczno-sylabicznego pisma etiopskiego zwanego abugidą.

Różnorodność.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Afryki” (100176) z dnia 02.11.2020; Dzieje najnowsze; s. 114
Oryginalny tytuł tekstu: "Wieża Babel"
Reklama