Proto szlaki. Oficjalna historia Jedwabnego Szlaku zaczyna się w II w. p.n.e., w czasach panowania w Chinach dynastii Han. Są jednak liczne dowody na to, że lądowe trakty przez północne stepy Eurazji były używane dużo wcześniej, a kontakty handlowe oraz kulturowe między Chinami i ludami Azji Środkowej sięgają wczesnej epoki brązu, a nawet późnego neolitu.
Kontynent eurazjatycki, aczkolwiek podzielony pasmami gór, rzekami i ogromnymi obszarami pustynnymi, od zarania dziejów był miejscem wędrówek ludów – już to z powodu zmieniających się warunków klimatycznych, ale przede wszystkim w poszukiwaniu pożywienia. Z czasem część plemion zaczęła prowadzić osiadły tryb życia, a ok. 10–8 tys. lat temu wykształciły się odrębne neolityczne centra kulturowe: jedno na Bliskim, a drugie na Dalekim Wschodzie.
Ok. 4 tys. lat p.n.e. prehistoryczne populacje z południowego Kazachstanu i Uralu zaczęły migrować w kierunku południowo-zachodniej Syberii. W tym samym czasie zaczęła się rozprzestrzeniać chińska kultura neolityczna, która wykształciła się w rejonie środkowego biegu rzeki Huang He (Rzeka Żółta, dziś to prowincje Henan, Shanxi, Shaanxi) – nazywana kulturą Yangshao. Charakterystyczna dla rolniczych obszarów wschodu malowana ceramika jest znajdowana na obszarach północnych, wśród ludów żyjących z pasterstwa, gdzie lokalną specyfiką były naczynia zdobione odmienną techniką stempelkową. Bez wątpienia kontakty te zapoczątkowały złożoność prehistorycznych społeczeństw w Chinach.
Innymi dowodami na relacje różnych kultur wschodu i środka Azji są m.in. wyroby z brązu znajdowane wzdłuż tzw. Korytarza Gansu, łączącego na odcinku ok. 1 tys. km właściwe Chiny z Kotliną Kaszgarską. (Przy czym nie wiadomo do końca, czy umiejętność produkowania wyrobów z brązu dotarła do Chin z dalekiego Kaukazu, czy równolegle opanowano ją na miejscu).