Pomocnik Historyczny

Symboliczne matki

Germania, Marianna, Polonia

Brytania w stroju wojskowym; ok. 1840 r. Brytania w stroju wojskowym; ok. 1840 r. Getty Images
Personifikacje narodów i państw narodowych.

Wyobrażenia wspólnotowe

Dzieje wyobrażeń symbolizujących kraje, rzeki, a także oderwane, abstrakcyjne pojęcia mają korzenie sięgające antyku. Pragnąc przybliżyć je odbiorcom, przedstawiano je pod postaciami o ludzkich kształtach, niekiedy występującymi jako bóstwa opiekuńcze. Gdzieś od przełomu XVIII i XIX w. miejsce szczególne wśród tych przedstawień zaczęły zajmować personifikacje narodów i państw narodowych, chociaż niektóre z nich były znane już wcześniej. Nabierały jednak nowego znaczenia i stawały się nośnikami nowych emocji. Miały być symbolami wspólnoty powszechnej dla Anglików, Francuzów, Niemców czy Polaków, wspólnoty ważniejszej od innych, gdyż jednoczącej ludzi różnych stanów, klas społecznych, środowisk i regionów. Kobieca postać, na ogół w patetycznej pozie, kojarzyła się z sacrum, budziła patriotyczne uczucia, występowała niejako w roli symbolicznej matki. Do pewnego stopnia zastępowała monarchów i monarchinie, też przecież w jakiś sposób nierzeczywistych dla zwykłych zjadaczy chleba. Teraz na jej rozkaz i w jej imię trzeba było przelewać krew i umierać, gdy zdarzyła się konieczność odpierania zakusów wroga. Najczęściej była też piękną dziewczyną, w obronie której młody mężczyzna winien ofiarować życie. Często zresztą ją samą wyposażano w militarne akcesoria.

Wikipedia polska wylicza 37 personifikacji narodowych, jej wersja angielska – aż 70. Oto cztery z nich.

Brytania (Britannia)

Kobieta-wojowniczka z tarczą w jednej i trójzębem w drugiej dłoni (ten ostatni atrybut nawiązywał oczywiście do wyspiarskiego położenia kraju). Jej pierwsze przedstawienia wywodzą się jeszcze z czasów rzymskiego panowania nad częścią Wysp Brytyjskich, kiedy była po prostu lokalnym bóstwem. W epoce elżbietańskiej symbolizowała już jednak opór przeciwko najeźdźcom.

Pomocnik Historyczny „Historia XIX w.” (100182) z dnia 30.05.2021; Piękna epoka; s. 55
Oryginalny tytuł tekstu: "Symboliczne matki"
Reklama